کنفرانس تخصصی زنجیره ارزش فلزات طلا، مس و نقره روز دوشنبه 20 مردادماه 1404 در هتل المپیک تهران با حضور مدیران، فعالان و کارشناسان حوزه معدن و صنایع معدنی برگزار شد. در این رویداد فرصتها، چالش‌ها و نیازهای توسعه در حلقه‌های مختلف زنجیره ارزش این فلزات گرانبها بررسی شد.
اردشیر سعدمحمدی، مدیرعامل هلدینگ سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات به عنوان سخنران آغازین این همایش با ارائه تازه‌ترین داده‌های جهانی و داخلی بازار طلا گفت: در دنیا شاخص‌های متعددی برای سرمایه‌گذاری حرفه‌ای در بخش معدن و صنایع معدنی تعریف شده است که تنها به صنعت محدود نمی‌شود؛ یکی از این شاخص‌ها، شاخص توسعه انسانی (HDI) است که از سه بخش «سلامتی»، «دانش» و «استانداردهای اقتصادی» تشکیل می‌شود؛ این شاخص عددی بین صفر تا یک است و مبنای اینکه کشوری از نظر تجارت و توسعه بتواند در زمره کشورهای موفق دنیا قرار گیرد، کسب عددی بالای هفتاد و پنج‌صدم در این شاخص است.
شاخص دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد، شاخص CIP است؛ این شاخص امروزه در جهان از اهمیت بالایی برخوردار است و در این بخش، ظرفیت‌های تولید و صادرات در هر حوزه، ارزش افزوده ایجادشده و میزان سرانه تولید، اندازه‌گیری می‌شود؛ این شاخص با ارائه یک عدد مشخص، مسیر هدفگذاری را روشن کرده و به شما کمک می‌کند تا با تمرکز بر مؤلفه‌های مختلف، تجارت خود را به‌صورت هدفمند به سمت کشورهای خاص هدایت کنید.
چالش‌های آموزش و اکتشاف معادن در ایران
سعدمحمدی ادامه داد: اکتشاف در دنیا مسیری را طی می‌کند که از لحاظ دانش با شرایط فعلی دانشگاه‌های ما فاصله‌ای جدی دارد و برای از بین بردن این فاصله، تغییر سرفصل‌های آموزشی ضرورت دارد. این موضوع یکی از نقاط ضعف اساسی ما در صنعت است و لازم است بیش از پیش به آن پرداخته شود.
در سال 2012 میلادی حدود 21.48 میلیارد دلار در جهان برای اکتشاف سرمایه‌گذاری شده است، در حالی که بودجه سازمان زمین‌شناسی و سایر نهادهای متولی اکتشاف در ایران در مقایسه با این رقم بسیار ناچیز است. همچنین در حال حاضر، 16درصد سرمایه‌گذاری بزرگ اکتشافی جهان در استرالیا انجام می‌شود که ذخایر آن نیز مشخص است.
رشد 11 درصدی بازیافت طلا به دلیل کاهش عیار معادن
عرضه جهانی طلا در سال 2024 با رشد تولید معادن به بیش از 4974 تن رسید که این رقم بالاترین میزان در سال‌های اخیر است که 3661 تن از تولیدات طلا ناشی از معدن بوده و 1370 تن از بازیافت تأمین شده است. این رقم نسبت به سال 2023 که 4946 تن بوده، رشد اندکی داشته است، اما در قسمت بازیافت از 1234 تن به 1370تن رسیده و 11 درصد رشد داشته که دلیل این افزایش، کاهش عیار در معادن است که باعث افزایش تولید شده و در واقع قسمت‌هایی با عیار بالاتر استخراج شود.
اردشیر سعدمحمدی در توضیح وضعیت تولید و عرضه طلا در بازار جهانی گفت: میزان عرضه طلا در بخش جواهرات با مصرف سالانه 2004 تن، ابزارهای فناوری‌های نوین به ویژه هوش مصنوعی با مصرف 326 تن، و شمش و سکه طلا با 1186 تن، اصلی‌ترین بخش‌های مصرف طلا در جهان هستند، همچنین صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا نسبت به سال 2023 کاهش فروش داشته‌اند.
بانک‌های مرکزی جهان در مجموع 1045 تن طلا خریداری کرده‌اند و معاملات خارجی بورس نیز بیش از 421 تن بوده است؛ این اعداد بخشی از مجموع 4974 تن طلای بازار ناشی از تولید را تشکیل می‌دهند و در این میان، ذخایر ایران حدود 800 تن است؛ ذخایر طلای خالص جهان حدود 64 هزار تن است که ایران حدود 1.25 درصد از این ذخایر را در اختیار دارد یعنی با وجود داشتن حدود 1 درصد جمعیت جهان، سهم ایران از تولید این فلز نیز حدود 1 درصد است.
ایران حدود 14 تن تولید طلا دارد در حالیکه تولید جهانی 3300 تن است؛ همچنین با وجود 1.25 درصد ذخایر، نزدیک به 0.4 درصد تولید جهان را در اختیار داریم که نشان می‌دهد تناسبی بین تولید و ذخایر کشور وجود ندارد، بنابراین نیازمند تعریف و اجرای یک برنامه استراتژیک بر اساس مدل‌های علمی و اقتصادی روز دنیا هستیم.
مدیرعامل هلدینگ «ومعادن» در ادامه گفت: سرمایه‌گذاری در بخش طلا به دو صورت اکسیدی و سولفیدی انجام می‌شود؛ برای استخراج هر تن طلای اکسیدی بین 8 تا 30 میلیون دلار سرمایه‌گذاری نیاز است؛ این بازه به دلیل تفاوت در نوع معدن، شکل ذخیره و عیار آن است؛ هر چه عیار بالاتر باشد، میزان سرمایه‌گذاری کمتر و هر چه عیار ریزتر باشد، سرمایه‌گذاری بیشتر می‌شود.
برای طلاهای سولفیدی، میزان سرمایه‌گذاری لازم بین 20 تا 50 میلیون دلار به ازای هر تن است که این میزان نیز بسته به شکل ذخیره، نحوه قرارگیری و عیار آن متفاوت است؛ این ارقام در سطح دنیا به عنوان مبنایی برای سرمایه‌گذاری در نظر گرفته شده‌اند و باید متناسب با شرایط کشور ما تطبیق داده شوند.
مدیرعامل هلدینگ سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات توضیح داد: در سال 2024، کشورهای کانادا، استرالیا و چین در حوزه اکتشاف طلا حدود 5.6 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کرده‌اند. برای مثال، پروژه Lobo_Mart توسط شرکت Kinross Gold در شیلی با ذخیره‌ای حدود 9.8 میلیون اونس در دست اجرا است و برنامه آن سرمایه‌گذاری برای ورود به مدار تولید است.
حجم کل سرمایه‌گذاری‌های جهانی برای بهره‌برداری از پروژه‌های طلا حدود 35 میلیارد دلار برآورد شده است؛ این آمارها نشان می‌دهد که کشورهای پیشرو در بخش معدن چگونه برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری می‌کنند و ما نیز باید برای افزایش سهم خود از زنجیره ارزش جهانی، به چنین الگوهایی توجه کنیم.
همچنین شرکت Nevada Gold Mines در آمریکا سالانه سه میلیون و 311 هزار اونس طلا تولید می‌کند که معادل حدود 2.9 درصد طلای جهان است؛ توجه به این آمار برای مقایسه با وضعیت داخلی ایران کمک می‌کند تا ابعاد و ظرفیت تولید کشور در مقیاس جهانی مشخص شود.
سعد محمدی در اشاره به وضعیت نامطلوب بهره‌وری در معادن کشور گفت: تاکنون 12 هزار و 900 پروانه بهره‌برداری در کشور صادر شده که تنها 6000 معدن فعال هستند و مجموع تولید این معادن 522 میلیون تن است. بر این اساس، اگر این رقم را تقسیم کنیم، متوسط تولید هر معدن فعال به حدود 80 هزار تن در سال می‌رسد که فعالان و کارشناسان اقتصادی به‌خوبی می‌دانند که متوسط تولید 80 هزار تن برای هر معدن چه معنایی دارد!!
ضرورت به‌روزرسانی دانش بهره‌وری در معادن
سعدمحمدی ادامه داد: میزان تولید زغال‌سنگ جهان حدود 8 میلیارد تن است که از این مقدار، 1.4 میلیارد تن آن زغال‌سنگ کُک‌شو و بقیه زغال‌سنگ حرارتی است، از این 8 میلیارد تن، 3 میلیارد و 800 میلیون تن در چین تولید می‌شود. اگر 3 میلیارد تن را کنار بگذاریم، تنها آن 800 میلیون تن باقی‌مانده معادل 300 برابر تولید ماست! این ارقام نشان می‌دهد که در بسیاری موارد برداشت‌ها و برآوردها اشتباه است و ضرورت دارد دانش فعالان این حوزه به‌روز شده و نگرش آن‌ها اصلاح شود.
این مدرس دانشگاه تأکید کرد: بهره‌وری تعریف علمی دارد و تنها زمانی محقق می‌شود که تغییرات تکنیکی باعث کاهش قیمت تمام‌شده شود. به‌عنوان مثال، تولید کنسانتره مس در جهان با راندمان 97.5 انجام می‌شود که ناشی از تغییرات تکنیکی است و این تغییرات باید در آموزش و اجرای عملی منتقل شود تا بتوان به معنای واقعی، بهره‌وری را عملیاتی کرد.
نگاهی به تولید و ذخایر طلای همسایگان ایران و روند تغییرات بازار جهان
مدیرعامل هلدینگ سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات بیان کرد: ازبکستان سالانه حدود 2 میلیون و 990 هزار اونس طلا تولید می‌کند که هر اونس طلا نیز معادل 31.1 گرم است؛ کشوری که در همسایگی ایران قرار دارد و به لحاظ دانش، اندازه و توانمندی‌های انسانی، کشور خاص یا دارای نیروهای استثنایی به شمار نمی‌رود، ولی با این‌حال، حجم تولید طلای آن در مقایسه با کشور ما قابل تأمل است.
بانک مرکزی هند در سال 2024 معادل 72.6 تن طلا خریداری کرده که نسبت به 16.2 تن سال 2023، رشدی 348 درصدی داشته و مجموع ذخایر طلا در این کشور را به 879.6 تن رسانده است. میزان واردات طلا به هند در سال 2024 معادل 724 تن بود که نسبت به سال قبل (744 تن) کاهش اندکی نشان می‌دهد؛ سال 2024 خرید بانک مرکزی کشور چین نیز حدود 44 تن بوده که نسبت به سال گذشته(224 تن) کاهش زیادی داشته است.
در سه‌ماهه نخست 2025، بانک مرکزی چین خرید 12.8 تن طلا را خریداری کرده و ذخایر رسمی طلا در چین به 2,292 تن معادل 6.5 درصد ذخایر خارجی رسیده است. واردات طلا به چین در سال 2024 حدود 1,225 تن بوده که نسبت به سال قبل 14 درصد کاهش داشته است.
در کل سال 2024 حدود 7 تن خروج پول از صندوق‌های طلا در جهان بوده که نسبت به خروج پول 244 تنی در سال 2023 بسیار کمتر بوده بدین معنا که صندوق‌ها، فروش طلا ندارند.
آمار خرید طلا توسط بانک‌های مرکزی جهان در سال 2024 معادل 1051 تن گزارش شده که لهستان با خرید 90 تن طلا، ترکیه با 75 تن و هند با 73 تن در میان پیشتازان قرار دارند.
بیشترین ذخایر طلا در بانک‌های مرکزی متعلق به آمریکا با 8,133 تن، آلمان با 3,352 تن، ایتالیا با 2,452 تن، فرانسه با 2,437 تن، روسیه با 2,330 تن و چین با 2,292 تن است.
در حال حاضر قیمت هر اونس طلا حدود 3394 دلار است اما بر اساس پیش‌بینی شرکت‌های بین‌المللی، قیمت هر اونس طلا تا پایان سال 2025 ممکن است به بیش از 3500 دلار برسد.
سعدمحمدی اظهار داشت: در ایران، واردات طلای استاندارد در سال 1403 معادل 92.3 تن بوده که بیشترین میزان آن در تیرماه با 15,294 کیلوگرم ثبت شده است. همچنین ارزش شمش طلای وارداتی در این مدت 3/7 میلیارد دلار بوده است که نسبت به مدت مشابه در سال گذشته رشد 249 و 326 درصدی را در وزن و ارزش داشته است.
ذخایر طلا آمریکا تقریبا نزدیک به 3000 تن است، استرالیا با 8400 تن، بزرگ‌ترین کشوری است که ذخایر بسیار بزرگی دارد. روسیه نیز 6800 تن ذخایر طلا دارد و آفریقای جنوبی با 5000 تن در رتبه بعدی قرار می‌گیرد که شناخت این کشورها حائز اهمیت هستند.
آمریکا سالانه حدود 170 تن طلا تولید می‌کند؛ در ایران، همان‌طور که گفته شد، تولید سالانه 14 تن است، اما استرالیا با تولید 320 تن و ذخایری بسیار بیشتر در جایگاه بالاتری قرار دارد. برزیل سالانه 60 تن، کانادا 220 تن و چین 330 تن طلا تولید می‌کنند؛ به‌طوری‌که چین تقریباً در همه بخش‌ها، از جمله صنعت و معدن، روندی ثابت و میانگین تولیدی بین 45 تا 50 درصد را حفظ کرده است. روسیه سالانه 320 تن، اندونزی 70 تن و قزاقستان نیز 120 تن طلا تولید می‌کنند؛ این آمار و ارقام نشان می‌دهد که توجه به ظرفیت کشورهای همسایه و برنامه‌ریزی دقیق برای بهره‌گیری از فرصت‌های تجاری در این حوزه، ضرورتی انکارناپذیر است.
بخش دوم سخنرانی تحلیلی دکتر سعدمحمدی که به تحلیل وضعیت تولید و بازار مس ایران و جهان اختصاص دارد طی روزهای آینده منتشر خواهد شد.
0 دیدگاه