منطقه آزاد چابهار
تکمیل قطعه پایانی کریدور شمال- جنوب در چابهار
بندر چابهار به عنوان قطعه نهایی کریدور شمال- جنوب با سرمایه‌گذاری خارجی توسعه می‌یابد
کریدورهای ترانزیتی به عنوان راه‌های ضد تحریم عمل می‌کنند. تکمیل و توسعه این کریدورها علاوه بر کسب درآمدهای ارزی پایدار، با ایجاد مزیت، کشورها را برای انتقال بار از ایران ترغیب می کند، یعنی در کنار پایداری اقتصادی، پایداری امنیتی بخصوص در نقاط مرزی تقویت می‌شود.
پتانسـیل توسـعه مسـیرهای ریلـی و جـاده‌ای و دسترسـی ایـران بـه سـواحل خلیـج فـارس، دریـای عمـان و دریای خـزر، مـورد توجـه کشورها و صاحبان بار قرار گرفته است. با توجه به اینکه ایـران بـه عنـوان بخش مهمی از مسـیر کریـدور بین‌المللی شـمال- جنوب محسـوب می‌شـود، در نشست اخیر مجمع اقتصادی سالانه سن‌پترزبورگ در روسیه، مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی از تمایل سرمایه گذاران برای تأمین منابع تکمیل کریدور شمال- جنوب خبر داد. گذرگاه شمال جنوب، اقیانـوس هنـد و خلیج فـارس را از طریـق ایـران بـه روسـیه و شـمال اروپـا متصـل می‌کنـد.
انتهای نقطه شمالی کریدور شمال جنوب، راه‌آهن رشت-آستارا است که با مشارکت ایران و روسیه و سرمایه‌گذاری این کشور تکمیل می‌شود. بنـدر چابهـار به عنـوان تنها بندر اقیانوسـی کشـور با دسترسـی مسـتقیم به اقیانوس هند و از سـوی دیگـر بـه بندرعبـاس، آخرین نقطه جنوبی کریدور و نقطـه اسـتراتژیک این مسـیر اسـت. توافق ایران و روسـیه در توسـعه کریدور شـمال - جنوب، برای احداث خط آهن رشـت - آسـتارا بـه طـول 164 کیلومتـر و مشـارکت روسـیه در ایـن پـروژه، فصـل دیگـری از همکاری‌های دوجانبـه بـرای توسـعه ترانزیـت کالا بیـن دو کشـور اسـت.
مزیـت ایران بـه غیـر از موقعیت ممتاز ترانزیتی، داشـتن روابط مناسـب با کشـورهای تأثیرگـذار بـه خصـوص هنـد و روسـیه بـر ایـن کریـدور و نیـز ثبات و امنیـت داخلی کشـور اسـت. اما توسعه چابهار به موزارت تکمیل کریدور شمال- جنوب پیش نرفته و در سال‌های گذشته غفلت‌هایی در به‌کارگیری سرمایه‌ها در این بندر شده است. بعـد از امضـای قـرارداد ترانزیـت 10 میلیـون تنـی با روسـیه در تیرمـاه سـال گذشـته، اولین قطـار باری روسـیه از مـرز سـرخس وارد ایـران شـد تا بخش شـرقی کریـدور شـمال-جنوب رسماً راه‌اندازی شـود. علی اکبر صفایی، معاون وزیر راه و شهرسازی و رئیس سازمان بنادر و دریانوردی، در گفت‌و‌گو با «ایران» با اشاره به برنامه توسعه چابهار و تکمیل کریدور ترانزیتی شمال- جنوب گفت: کشورهای مختلفی متقاضی سرمایه‌گذاری در حوزه ترانزیت ایران هستند. وی افزود: با توجه به اینکه بنادر عامل تقاضا برای سایر مدهای حمل و نقلی محسوب می‌شوند تقاضا برای سرمایه‌گذاری بخصوص در بندر چابهار با توجه به راهبرد دولت در توسعه ارتباطات با کشورهای منطقه، افزایش یافته است.
معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به تأثیر توسعه چابهار بر تسهیل تجارت هند، گفت: بزودی هیأتی از هند برای عقد قرارداد بلند مدت 80 میلیون دلاری بندر چابهار وارد ایران می‌شود. این سرمایه‌گذاری در چهار چوب سرمایه‌گذاری کوتاه مدت این کشور در چابهار است. قـرارداد با هند شـامل یک قــرارداد کوتاه مدت و یـک قـــرارداد بلندمـدت اسـت تلاش ما این است که قـــرارداد بلندمـدت را به نتیجـه برسـانیم.
صفایی افزود: هند تا کنون 25 میلیون دلار تجهیزات در بندر شهید بهشتی چابهار سرمایه‌گذاری کرده است که هدف ما افزایش این همکاری است.
هنـد یکـی از شـرکای تجـاری ایـران است که با حجم تجاری بالا، علاقه‌مند بـه اسـتفاده از کریدور شـمال- جنـوب بـرای انتقال کالاهای هند به روسـیه و بازار‌های اروپاسـت. عبور بار هند به مقصد روسیه و اروپا از کریدور شمال- جنوب ارزان‌تر از مسیر کانال سوئز است و حداقل زمان انتقال از این مسیر نسبت به کانال سوئز نصف خواهد بود. سـرمایه‌گذاری در بنـدر چابهـار هنـد را مستقیماً از طریـق ایـران بـه کشـورهای هـدف متصـل می‌کند.
موافقتنامه تأسیس کریدور بین‌المللی شـمال- جنوب بیش از 20 سال پیش بـه امضای وزرای حمل و نقل سـه کشـور ایران، هنـد و روسـیه رسـید و در سـال 2002 میلادی بـا تصویـب ایـن سـه کشـور، اجرایـی شـد. ایـن کریدور یک شـبکه حمـل و نقل چنـد وجهی اسـت کـه مسـیرهای حمـل دریایـی، جـاده‌ای، و ریلـی دارد و در مقایسـه بـا مسـیرهای دیگر، کالای کشورها را با 30 درصد هزینه کمتر انتقال می‌دهد.
بعد از جنگ روسیه و اوکراین و تحریم‌های گسـترده کشـورهای غربی علیـه کشـور روسـیه، کریدور شـمال- جنـوب اهمیت بیشـتری نسـبت به گذشـته برای روسیه پیدا کرده و این کشور بـرای مبادله کالا با هندوسـتان و کشـورهای جنـوب و شـرق آسـیا به مسـیر کریدور شـمال – جنوب نیاز پیـدا کرده اسـت. به همین دلیل تکمیل زیرساخت‌های کریدور شمال- جنوب در بخش دریایی، بندری، ریلی و تأمین ناوگان برای روسیه نیز مانند هند اهمیت زیادی دارد. رئیس سازمان بنادر و دریانوردی با اشاره به ظرفیت 400 میلیون تنی بنادر کشور، گفت: در حال حاضر حدود 100 میلیون تن این ظرفیت خالی مانده است که برنامه ما افزایش ظرفیت تجاری بنادر و استفاده از تمام این ظرفیت است. بخشی از این برنامه با تکمیل کریدور شمال- جنوب و توسعه زیرساخت‌های بندری محقق می‌شود.
صفایی خاطرنشان کرد: بنـادر شـمالی رشـد خوبـی از نظـر فعالیت‌های ترانزیتـی در دو سال اخیر رشد خوبی داشته که کافی نیست. در همین رابطـه با کشـورهای همسـایه بـه تفاهمنامه‌هایی را امضا کرده‌ایم.در حـال حاضـر با کمبود نـاوگان در دریای خزر مواجه هسـتیم که اقدامات بسـیار خوبـی توسـط کشـتیرانی‌های فعـال در دریای خـزر انجـام شـد و تعـداد کشـتی‌های تجاری در ایـن دریـا افزایـش پیـدا کرد.
برای استفاده از ظرفیت چابهار نیز رئیس سازمان بنادر و دریانوردی از برنامه‌های توسعه این بندر خبر داد و گفت: بخش زیادی از انتقال بار کریدور شمال- جنوب با ریل است و به همین دلیل تلاش ما این است تـا ظـــرفیت ریلـــی مـا از شـمال به جنـوب افزایـش پیـدا کنـد. راه‌آهن زاهـدان به خـاش تکمیـل شـده و بـه بهره‌برداری رسـیده اسـت.
معاون وزیر راه و شهرسازی خاطرنشان کرد: زیرســـاخت‌های مربـــوط بـه مابقـی مسـیر چابهـــار به زاهدان نیز آماده شده است. تأمین منابع مالـی مورد نیـاز تکمیل راه‌آهن چابهار زاهدان علاوه بر منابع داخلی از یکی از کشـورهای خارجـی تأمین خواهد شد تـا خـط ریلی بیـن چابهار بـه زاهدان تکمیـل شـود و زاهـدان بـه راه‌آهن سراسـری متصل و مسـیر ریلی تا مرز ترکمنستان تکمیل شـود. همسـایگان شـمالی مـا در حـوزه دریـای خـزر و کشـورهای محصـور در خشـکی، همسـایگان جنوبـی و حتـی سـایر کشـورهای منطقـه برای سـرمایه‌گذاری اعلـام آمادگـی کرده‌اند.
توسـعه کریـــدور شمـــال - جنوب و ایجـــاد مسیرهای اقتصادی بین ایران و روسیـــه از یک سو و ایران و هند از سوی دیگر، برای تسـهیل تجارت، با همراهـی کشورهای منطقه علاوه بـر کاهـش تأثیر تحریم‌ها، توسعــه اقتصادی کشور را با منابع پایدار ترسیم می‌کند.
