چرا زنان قاجار سبیلو هستند؟

در دوره قاجار، زنان به دلیل شیوع فرهنگی و سنتی، کمتر حقوقی داشتند و از شرایط سختی برای به دست آوردن حقوقشان رنج می‌بردند. اما در اوایل دوره قاجار، شاهزاده زینب خاتون که دختر فتحعلی شاه قاجار بود، به‌عنوان یکی از نخستین زنان ایرانی که دربارها حضور داشت، به اردوگاه‌های نظامی رفت و از خدمت به نظام بهره‌برداری کرد.

در طول دوره قاجار، تحریم‌هایی برای زنان اعمال شده بود که از جمله آنها ممنوعیت برای زنان در برگزاری جشن‌ها و مراسم‌های عمومی بود. همچنین، زنان از شرکت در امور سیاسی و مدیریتی خارج شده و در بسیاری از موارد، به طور قانونی حق امتلاک و میراث را نداشتند.

در طول قرن نوزدهم، به دلیل تغییرات اجتماعی و سیاسی، حقوق زنان کمی بهبود یافت. اما همچنان تفاوت بسیاری بین حقوق زنان و مردان وجود داشت. به طور کلی، تحولات قابل توجهی در حقوق زنان در ایران، پس از پایان دوره قاجار و با برپایی دولت پهلوی، آغاز شد.

برای همه ما جای تعجب دارد که چرا زنان قاجار اکثرا چاق, زشت و سیبیلو هستند. اما چرا آن ها چنین استایل و شکلی را برای خود انتخاب می کردند؟

سالهاست که همه  ما با دیدن تصاویر زنان درشت هیکل دوران قاجار شگفت زده می شویم . چطور همه تا این حد چاق هستند؟ چرا همه سبیل دارند آن هم به این شدت ؟ چطور ابروی همگی اینقدر پر پشت و انبوه و پیوسته است؟ خالهای گوشتی سیاه چرا این همه رایج بوده اند؟وجه مشترک همه این تصاویر شخص عکاس است. یعنی ناصر الدین شاه. او که به مناسبت موقعیتش, نخستین عکاس ایرانی است تنها کسی بوده که می توانسته این تعداد گسترده عکس از زنان حرمسرا بگیرد 

این طور که از قراین و شواهد بر می آید چهره ها در این عکسها چندان واقعی نیستند. سبیلها و ابروها و خالهای گوشتی گویا همگی با مداد مشکی کشیده شده اند. چرا ؟

نقاشی سبیل زنان هم گویا راهی برای عرض ارادت و علاقه ی ایشان به شخص شاه سبیل کلفت بوده . باقی چیزها مانند خال گوشتی - که بیشتر آن ها زگیل بودند - هم احتمالا به تکرار زیاد عکاسی از چهره ی زنان و نیاز به ایجاد تنوع مربوط بوده .

این تصویری است که با نور پردازی و کادر بندی مناسب , چهره ای زیبا از انیس الدوله به نمایش می گذارد :

تعدادی از عکس ها به جا مانده از چهره ی “انیس الدوله” زن قدرتمند دربار ناصری هستند . انیس الدوله که دربسیاری از نوشته ها زن زیبایی معرفی شده در عکسهای ناصر الدین شاه چهره ی متفاوتی دارد .

تصاویر زیادی از انیس الدوله هستند که در هر کدام سوگلی ناصر الدین شاه چهره و آرایش و لباس دگرگونه ای دارد . در یکی دور چهره با گل تزیین شده و در دیگری با دارا بودن چارقد سفت و محکم سینه ها برهنه هستند.

از آنجایی که بیشتر عکسهای ناصر الدین شاه از زنان حرم بوده می توان حدس زد که برای فرار از تکرار مکررات بانوان را وامی داشته دستی در چهره و سر وضع خود ببرند و تفاوت ایجاد کنند .

شاید بتوان نتیجه گرفت که این عکسها نشانگر چهره  واقعی زنان آن دوران نیستند و چون قرار بر نمایش عمومی آنها نبوده صرفن هدف سرگرمی شاه را تامین می کرده اند .

عصمت الدوله دختر بزرگ ناصرالدین شاه و همسر دوست محمدخان معیرالممالک است .ناصرالدین شاه پدر عصمت الدوله درباره آرایش او می نویسد:

وعده داشتیم خانه ظل السلطان از صبح رفتیم … من و ظل السلطان و نایت السلطنه رفتیم اندرون از همان راه گلخانه … عصمت الدوله سبیل داشت, به قدر سبیل نایب السلطنه.