در کنارمعادن باید برای استحصال عناصر کمیاب و نادر خاکی برنامه‌ریزی کنیم.

به گزارش رصد اقتصادی-سمینار یک روزه عناصر راهبردی بلوک بافق که در روز ۲۸ اردیبهشت ماه با حضور مدیران معادن و صنایع معدنی، اساتید دانشگاه، کارشناسان، متخصصین و دانشجویان تحصیلات تکمیلی در سالن کنفرانس مدیریت آهنشهر این شهرستان برگزارشد نوابی معاون تولید شرکت گفت: امروزه معدن در دنیا و همچنان فلزات معدنی پایه ارزش خودشان رادارند اما ما نمی‌توانیم صرفاً به این معادن بسنده کنیم ما در کنار این منابع عناصر کمیاب و عناصر نادر خاکی را داریم و باید برای استحصال آنها برنامه‌ریزی کنیم

وی ضمن تشکراز زحمات همه اعضاء، با بیان این‌که عناصر نادر خاکی نه تنها توسعه‌آفرین و اشتغال‌زاست بلکه چرخ بسیاری از فناوری‌های راهبردی را به حرکت در می‌آورد، ادامه داد: معدنی که می‌خواهد از خام فروشی و رانت رهایی یابد ‌باید به دنبال استفاده بهینه از ظرفیت‌های نهفته‌اش باشد.

در این سمینار مرادیان معاون معدنی شرکت سنگ آهن بافق هم گفت: امروزه فناوری‌های پیشرفته به‌شدت نیازمند ذخایر استراتژیک، مانند عناصر نادر خاکی هستند که خوشبختانه ما منابع معدنی این عناصر را داریم پس باید به فکر استحصال عناصر و پیداکردن کانی ها باشیم که این کاربا حمایت و همکاری همه جانبه مدیرعامل و تمامی پرسنل زحمتکش به نتیجه خواهد رسید.

در ادامه دکتر تراب از دانشکده مهندسی معدن دانشگاه یزد ضمن معرفی عناصر نادر خاکی گفت: این عناصر در طبیعت امکان جانشینی با توریم و اورانیم دارند و در پوسته های اقیانوسی سنگین ها و سبک ها در پوسته خشکی هستند. مهمترین کانی های حاوی عناصر نادر خاکی مثل مونازیت، باستانزایت و . . . در این بین آپاتیت با فراوانی زیاد وجود دارد و تا ۱۹ درصد می تواند این عناصر را در خود جای بدهد و بلوک بافق غنی است از ذخایر آهن - آپاتیت، کانسارهای کربناتیتی ها، آذرین های آلکالن نیز جزو ذخایر دارای این عناصر هستند. البته در ذخایر پلاسری هم با عیارهای پایین تر نیز قابل استحصال است. نمودار نحوه جایگزینی عناصر نادر خاکی با کلسیت نشان می دهد، از طرفی جانشینی های این عناصر در توریت ها را داریم.

دکتر خشنودی از پژوهشکده چرخه سوخت: کانسارهای اکسید آهن آپاتیت بافق حاوی عناصر نادر خاکی هستند و ذخایری که آپاتیت مگنتیت عنوان گرفته اند مهمترین ذخایر هستند. مجموع عناصر کمیاب خاکی در آپاتیت ها و مگنتیت های چغارت بسیار زیاد و بین ۱۶۴۶۰- ۵۷۸۱ ppmدر آپاتیت و ۲۲-۷۷۴ ppmدر مگنتیت متغیر است.دسته اول ذخایر Ree-p هستند. دسته دوم Th-Ree و دسته سوم U-Ree و دسته چهارم Ree-Th-U هستند. میشدوان و چاه گز جزو کانسارهایی هستند که آپاتیت کمتری دارند و لذا ذخایر بالای ۱ درصد P۲o۵ عناصر نادر خاکی دارند. در معادن چغارت، سه چاهون، چاه گز تیپ Th-Ree اتفاق افتاده و معمولا ارتباطی با کانی زایی آهن ندارد. در معدن سه چاهون به دنبال عناصر با عیار بالا نگردید. معدن ساغند هم که آهن اورانیم است ولی مقدار عناصر آن زیاد نیست. آنومالی ۵ ساغند دارای دگرسانی سودیک کلسیک حاشیه معدن آهن از تیپ Ree-U-Th است.

دکترمریم کارگر راضی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد تهران از عنصر سریم بعنوان فراوان ترین عنصر نام برد که بیشترین مصرف رو هم دارد. وی افزود: مشکلی که عناصر نادر خاکی دارند این است که فرآوری شان هم سخت می‌باشد، اما نکته این است که چرا این عناصر اهمیت پیدا کردند؟ این عناصر دارای خواص فیزیک و شیمیایی هستند که در صنایع‌های مختلف قابل استفاده هستند، در موبایلی که ما الان داریم استفاده میکنیم، آیفون‌ها، آیپدها و دستگاه‌های رایانه‌ای، انواع خودروهای جدید به‌خصوص خودروهای هیبریدی و خودروهای با انرژی پاک، صنایع فضائی صنایع هسته ای، صنایع نظامی، یعنی کلاً فناوری هایی که ما با آنها سروکار داریم و سروکار خواهیم داشت یکی از پایه‌های مهم این موارد بالا همین عناصر نادر خاکی است. به گفته وی : به ازای هر ۱۰۰ کیلوگرم ۲۰۰ گرم محصول بدست آمد. در سوله ای ۲۰۰۰ متری در فسفات اسفوردی پایلوت را شروع کردیم. محصول ما به صورت گرانول در می آمد سرانجام در سال ۱۳۹۳به نتیجه رسید.. خوراک ما کنسانتره اسفوردی بود. با ۸۰۰ پی پی ام در کنسانتره شروع کردیم. در مروست روی مونازیت کار کردیم بالای ۱ درصد خوراک پایلوت را شارژ کردیم. روی باطله اسفوردی کار کردیم که تا دو دهم صدم عنصر داشتیم.

دکتر دانشفر عضو هیات علمی دانشگاه یزد هم توضیحاتی در خصوص تجزیه اسکاندیم باروش غشاهای پلیمری که در دانشگاه یزد در حال انجام است، داد.

دکتر حجت نادری عضو هیات علمی دانشگاه یزدبا تاکید بر این نکته کخ برای انجام این طرح به دپارتمان های مختلفی نیاز داریم.افزود: پیشنهاد می کنم کارگروهی تشکیل شود و مسئله را از هر حیث بررسی کنند. در آزمایشگاه دانشگاه یزد ۲۵۰ پی پی ام را به ۲۰۰۰ پی پی ام رسانده ایم.

دکتر فتاحی پژوهشگر حوزه شیمی و مواد معدنی: ابتدا بایستی کانی های فسفردار را جدا کنیم. سپس یک روش موثر برای جداسازی عناصر با عیار بالا و در نهایت استفاده از روش نانو جاذب های مغناطیسی پوشیده از پلیمرها انتخاب کنیم.

قابل ذکر است استحصال عناصر خاکی و بهره برداری از آنها کارت برنده ای برای شرکت سنگ آهن خواهد بود.