صفر تا صد قوانین خرید و فروش خودرو | نکات حقوقی هنگام خرید و فروش خودرو

به گزارش رصد اقتصادی: خرید و فروش خودرو در کشورما جزو یکی از اقداماتی میباشد که هر کس در طول زندگی حداقل یک بار انجام میدهد در نتیجه همگی باید درباره این موضوع اطلاعات کافی داشته باشند .در این مطلب کامل و مفصل شما با صفر تا صد قوانین خرید و فروش خودرو و نکاتی از معامله خودرو دست دوم آشنا می‌شوید. در ابتدا اطلاعات عمومی از مراحل و مدارک خرید و فروش یک خودرو را توضیح می‌دهیم و در ائامه به بررسی ابعاد حقوقی و چگونگی تنظیم قرارداد خرید و فروش خودرو می‌پردازیم با ما همراه باشید.

 

خرید و فروش خودرو چه مراحلی دارد؟

پیش از ورود به بحث خرید و فروش خودرو لازم است تا به طور مختصر مراحل نقل و انتقال خودرو گفته شود. برای انجام خرید و فروش خودرو به طور صحیح و قانونی نیاز است تا طرفین معامله سه مرحله زیر را طی کنند:

۱. تنظیم قرارداد نقل و انتقال (قولنامه یا مبایعه نامه)

تنظیم مبایعه‌نامه یا همان قولنامه خودرو به منظور تعهد به نقل و انتقال رسمی خودرو

۲. اقدام برای تعویض پلاگ

حضور در مراکز تعویض پلاک و فک پلاک قدیم و نصب پلاک جدید

۳. تنظیم سند رسمی انتقال خودرو

حضور در دفترخانه اسناد رسمی و انتقال سند به نام خریدار خودرو یا انتقال حواله

برای انجام این سه گام، طرفین قرارداد باید شرایط و مدارک خاصی را فراهم کنند که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم.

اما نکته مهمی که نباید فراموش کرد این است که مرحله اولی که پیش از تنظیم مبایعه نامه انجام می‌شود و نباید اهمیت آن را نادیده گرفت، مرحله کار‌شناسی خودرو است که سبب می‌شود خریدار با اطمینان خاطر بیشتری اقدام به امضای قولنامه کند

 

کارشناسی خودرو به چه معناست و چه کاربردی دارد؟

به ساده‌ترین بیان، کارشنا‌سی خودرو به معنای مشاهده و بررسی دقیق خودرو در ابعاد مختلف فنی، ظاهری، موتوری و… است که با هدف تعیین ارزش واقعی خودرو و قضاوت در خصوص سلامت، ایمنی و کیفیت آن انجام می‌شود.

کارشنا‌سی خودر‌و اکثرا به بررسی مواردی مانند رنگ بدنه، قطعات تعویضی، سلامت موتور و جعبه‌دنده، فرمان، ترمز، لنت، کیلومتر واقعی خودرو، سلامت چرخ‌ها، قطعات کامپیوتری و برقی خودرو و… اختصاص دارد.

اگر چه به نظر می‌رسد کارشنا‌سی خودرو بیشتر در موارد وقوع تصادفات رانندگی و تخمین میزان خسارت کاربرد دارد اما به طور کلی، می‌‌توان از کارشناسی خودرو در موارد زیر بهره برد:

خرید خودروی دست دوم

خرید خودروی صفر

تخمین خسارات رانندگی

حالا که مرحله کارشناسی خودرو با اطمینان خاطر انجام دادید به توضیح مدارک لازمی که قبل از خرید و فروش خودرو باید آنها را جمع آوری کنید می‌پردازیم.

 

 

مدارک لازم برای خرید و فروش خودرو و نقل و انتقال آن:

برای آنکه نقل و انتقال خودرو به درستی و به طور کامل انجام شود، نیاز است تا طرفین معامله مدارک خاصی را فراهم کرده باشند تا در نهایت بتوانند عملیات انتقال سند را انجام دهند.

بخشی از مهم‌ترین مدارک برای معامله خودرو به شرح زیر هستند:

– مدارک هویتی خریدار و فروشنده (کارت ملی و…)

– برگ سبز جدید خودرو

– برگ شرکت خودرو (به نام فروشنده)

– بیمه‌نامه شخص ثالث

– کارت سوخت خودرو

– برگ پرداخت عوارض شهرداری

پس از فراهم آوردن مدارک گفته شده، طرفین برای نقل و انتقال خودرو بایستی اقدام به تنظیم قراردادی که به قولنامه یا مبایعه نامه معروف است کنند.

 

برگ سبز خودرو چیست و چه اهمیتی دارد؟

سند مهم دیگری که در کنار سند قطعی خودرو نام آن شنیده می‌شود، برگ سبز خودرو نام دارد. همانطور که پیشتر گفته شد، یکی از مراحل اصلی خرید و فروش خودرو تعویض پلاک است. منظور از برگ سبز خودرو، سندی تک برگی است که نیروی انتظامی پس از تایید اصالت خودرو و احراز هویت مالک آن و تعویض پلاک خودرو، برای خریدار صادر می‌شود و به نوعی سندی مبنی بر مالکیت خریدار تلقی می‌شود.

اهمیت برگ سبز خودرو در این است که اطلاعات مهمی در آن درج شده است که شامل اطلاعات خودرو مانند، مدل، رنگ، ظرفیت خودرو، شماره شاسی، شماره موتور، تعداد محورها و… و همچنین اطلاعات مالک خودرو نظیر نام و شماره ملی و تاریخ تولد و… است و همچنین، این برگه سندی است که از نظر نیروی انتظامی، مالکیت خودرو را مشخص می‌کند.

لازم به ذکر است که برگه سبز خودرو معمولا پس از انجام تعویض پلاک، برای خریدار در مدت معینی توسط پست ارسال می‌شود.

 

منظور از سند قطعی خودرو چیست؟

سند‌ قطعی خو‌درو، سندی است که پس از طی کامل مراحل معامله و خرید و فروش خودرو ، در دفتر اسناد رسمی تنظیم شده و به وسیله آن مالکیت خودرو به طور کامل به خریدار منتقل می‌شود.

با رجوع به عرف متوجه می‌شویم که طرفین معامله خودرو با تنظیم سند قطعی خود‌رو، دیگر می‌توانند معامله را تمام شده بدانند.

سند قطعی خودرو قابلیت استفاده در محاکم را دارد و می‌توان به عنوان دلیل اصلی مالکیت به آن استناد کرد.

 

 

سند قطعی خودرو اهمیت بیشتری دارد یا برگ سبز؟

یکی از نکات پرچالش در زمینه معامله خودرو در ایران این است که در نهایت، کدام سند نشانگر مالکیت کامل خریدار بر خودروی مورد معامله است؟ سند قطعی خودر‌و یا برگ سبز خودرو؟

پیشتر دانستیم که سند خود‌رو در دفترخانه اسناد رسمی و برگ سبز خودرو توسط نیروی انتظامی صادر می‌شود.

هر چند به عقیده نیروی انتظامی و بسیاری از اشخاص و نهادها، برگ سبز خودرو، سندی در جهت اعلام مالکیت خودرو است اما به نظر می‌رسد رویه جاری در جامعه سند قطعی خودرو را نشانه واقعی انتقال مالکیت خودرو می‌داند.

به لحاظ قانونی نیز الزام به تنظیم سند رسمی خودرو توسط سازمان ثبت اسناد، نشانگر اهمیت سند قطعی خودرو است.

از سوی دیگر اموری مانند تعویض پلاک، اعطای گواهی‌نامه و… در صلاحیت نیروی انتظامی است که این نهاد، داشتن برگ سبز خودرو را علامت مالکیت می‌داند.

با این حال مطابق عرف محاکم و رویه قضایی، داشتن سند قطعی خو‌د‌ر‌و به نسبت برگ سبز اهمیت، اعتبار و کارکرد بیشتری دارد و به همین جهت توصیه می‌شود خریداران حتما برای انتقال سند قطعی خود‌رو نیز اقدام لازم را انجام دهند.

 

چه مدارکی برای انتقال سند قطعی خو‌درو لازم است؟

برای آنکه بتوان سند قطعی خو‌درو را دریافت کرد، لازم است طرفین با داشتن سناد و مدارک هویتی و برخی مدارک دیگر در دفترخانه اسناد رسمی حاضر شوند.

سه مدرک اصلی برای انتقال سند قطعی خو‌درو عبارتند از:

۱. کارت سوخت خودرو

۲. بیمه‌نامه شخص ثالث

۳. مدارکی دال بر پرداخت خلافی خودرو، مالیات، عوارض شهرداری و سایر هزینه‌های لازم

پس از رویت مدارک فوق‌الذکر و تصدیق صحت مدارک شناسایی خریدار و فروشنده، انتقال سند انجام می‌شود.

 

تعویض پلاک خودرو چه نکاتی دارد؟

پس از تنظیم قرارداد نقل و انتقال خودرو، فروشنده و خریدار بایستی اقدام به فک پلاک یا تعویض پلاک کنند.

در واقع مرحله تعویض پلاک، مرحله قبل از تنظیم سند رسمی نقل و انتقال خودرو و خرید و فروش خودرو است.

منظور از تعویض پلاک خودرو این است که مالکیت پلاک خودرو از خریدار به فروشنده منتقل شود. لازم به ذکر است که در صورت عدم تعویض پلاک خودرو، هر گونه تخلف به نام و حساب فروشنده (مالک قبلی) ثبت خواهد شد.

برای این منظور، طرفین خرید و فروش خودرو بایستی با مراجعه به مراکز تعویض پلاک، پلاک قبلی خودرو را که متعلق به مالک قبلی خودرو (فروشنده) بوده است، منفک (جدا) کرده و پلاک جدیدی که متعلق به خریدار است را به جای آن نصب و در نهایت نیز اقدام به تنظیم سند رسمی کنند.

 

 

مدارک لازم برای تعویض پلاک چیست؟

برای تعویض پلاک و ادامه مراحل نقل و انتقال خودرو، نیاز است تا طرفین قرارداد مدارک زیر را فراهم کنند:

– مدرک معاینه فنی خودرو

– سند مالکیت یا برگ سبز خودرو

– مدارک هویتی طرفین قرارداد

– کارت ماشین

– برگه پرداخت خلافی خودرو

– مدارک تاییدکننده محل سکونت خریدار

– فیش بانکی پرداخت هزینه‌های تعویض پلاک، مانند عوارض شهرداری.

 

فک پلاک خو‌‌درو به چه معناست؟ و ارائه چه مدارکی لازم است؟

زمانی که فرآیند اولیه نقل و انتقال خودرو (تنظیم مبایعه نامه) به پایان می‌رسد و همه چیز برای انتقال مالکیت خودرو به خریدار مهیا می‌شود، نیاز است تا طرفین قرارداد بیع (خرید و فروش خودرو) عمل فک پلاک انجام دهند.

یعنی طرفین قرارداد با مراجعه به مراکز تعویض پلاک، پلاک قبلی خودرو را که متعلق به مالک قبلی خودرو (فروشنده) بوده است، منفک (جدا) کرده و پلاک جدیدی که متعلق به خریدار است را به جای آن نصب و در نهایت نیز اقدام به تنظیم سند رسمی کنند.

برای آنکه عملیات فک پلاک خودرو انجام شود، طرفین قرارداد باید به همراه خودرو، به یکی از مراکز مجاز فک پلاک خودرو مراجعه کنند و پس از بازدید کارشناس مرکز از خودرو، مدارک مورد نظر برای انجام فک پلاک را ارائه کنند.

در زیر فهرستی از مدارک ضروری فک پلاک را آورده‌ایم:

۱) مدرک معاینه فنی خودرو

۲) سند مالکیت خودرو یا برگ سبز خودرو

۳) مدارک شناسایی طرفین قرارداد (شناسنامه و کارت ملی)

۴) کارت شناسایی خودرو (کارت ماشین)

۵) برگه پرداخت خلافی خودرو

۶) مدارک تاییدکننده محل سکونت خریدار (مانند سند مالکیت خانه یا اجاره‌نامه و یا جواز کسب و…)

۷) فیش بانکی پرداخت هزینه‌های مصوب فک پلاک خودرو مانند عوارض و هزینه‌های واریزی به خزانه کل

 

آیا حضور خریدار و فروشنده در مراکز فک پلاک ضروری است؟

گاه ممکن است این سوال به وجود بیاید که آیا خریدار و فروشنده باید برای انجام فک پلاک، در مراکز مرتبط حضور داشته باشند

در پاسخ به این سوال باید گفت که حضور هر دو طرف قرارداد برای فک پلاک ضروری است اما اگر هر یک از طرفین به هر دلیل نخواهند و یا نتوانند برای فک پلاک حضور داشته باشند، باید وکالت رسمی به شخص دیگری اعطا کنند تا وی به نمایندگی از خریدار یا فروشنده در مراکز فک پلاک حضور یابد.

لازم به ذکر است که اعطای وکالت می‌تواند به دو شکل انجام شود. اول آنکه وکالت داده شده صرفا در خصوص مرحله فک پلاک باشد، یعنی نماینده تنها می‌تواند به وکالت از موکل خود در مرکز فک پلاک عمل کند.

در حالت دوم، خریدار یا فروشنده می‌تواند کل فرآیند نقل و انتقال خودرو را به وکیل خود بسپارد و نماینده به غیر از انجام فک پلاک، بتواند در دفتر اسناد هم سند قطعی را امضا کند.

در واقع اعطای وکالت می‌تواند جزئی (فک پلاک) و یا کلی (معامله خودرو) صورت بگیرد و از این جهت منع قانونی وجود نخواهد داشت.

 

چه زمانی الزام به تنظیم سند رسمی خودرو ضروری است؟

همانطور که گفته شد، معامله خودرو سه مرحله اصلی دارد. گاهی ممکن است فروشنده در دو مرحله پایانی معامله خودرو، یعنی تعویض پلاک و تنظیم سند، به هر دلیل حاضر نشود.

در واقع زمانی که فروشنده با وجود قرارداد و مبایعه نامه خودرو، در مرکز تعویض پلاک یا دفترخانه حاضر نشود و حتی به خریدار نیز وکالت برای تعویض پلاک و انتقال سند ندهد، نیاز است تا خریدار از ظرفیت دعوای الز‌ام به تنظیم سند رسمی خودرو استفاده کند.

به بیان دیگر منظور از الزام به تنظیم سند رسمی خودرو، الزام فروشنده توسط خریدار به انتقال کامل سند خودرو است.

برای این منظور، نیاز است تا خریدار به دادگاه‌ صالح حقوقی مراجعه کرده و طرح دعوای الز‌ام به تنظیم سند رسمی خودرو کند.

فراموش نکنید که تنظیم مبایعه نامه خودرو، تنظیم اوراق قضایی، مشاوره حقوقی، پیگیری دعاوی حقوقی و… بخشی از خدمات وینداد در حوزه مقررات معاملات خودرو است.

 

 

نقش اظهارنامه در الزام به تنظیم سند رسمی خودرو چیست؟

اغلب زمانی که خریداران با عدم همکاری فروشنده در انتقال سند خودرو روبرو می‌شوند، اقدام به طرح دعوای الز‌ام به تنظیم سند رسمی خودرو در دادگاه حقوقی می‌کنند. این عمل اگرچه در اکثر موارد فواید زیادی به همراه دارد، اما لازم است به چند نکته توجه شود.

بنا به توصیه وکلا و حقوقدانان، بهتر است پیش از شروع رسمی روند قضایی الزام به تنظیم سند رسمی خودرو، خریدار از طریق ارسال اظهارنامه با فروشنده اتمام حجت کند.

اظهارنامه از اوراق قضایی پرکاربردی محسوب می‌شود که بوسیله آن یک شخص می‌تواند به شخص متخلف، تخلف وی را رسما اطلاع دهد و از او بخواهد در تاریخی معین برای ایفای تعهد خود اقدام کند.

در واقع اظهارنامه نقش نوعی هشدار و دادن فرصت نهایی به طرف قرارداد برای انجام تعهدات خود است.

به همین خاطر خریدار برای الزام به تنظیم سند رسمی خودرو باید ابتدا با تنظیم اظهارنامه و ارسال آن به نشانی فروشنده (اقامتگاه) به او اطلاع دهد که اگر وی در زمان و مکان مورد نظر در دفترخانه حاضر نشود، خریدار اقدام قضایی خواهد کرد.

در بسیاری از موارد ارسال اظهارنامه سبب می‌شود فروشنده همکاری لازم را برای انتقال سند انجام دهد و دیگر نیازی به شروع فرآیند قضایی نباشد.

 

چنانچه در خصوص اظهارنامه تنظیم مبایعه نامه خودرو چه کاربردی دارد؟

تنظیم مبایعه نامه خودرو اولین مرحله از فرآیند نقل و انتقال خودرو است. برای نقل و انتقال خودرو به طور کامل و قانونی نیاز است تا طرفین معامله در ابتدا در سندی که به مبایعه نامه خودرو یا قولنامه خودرو شناخته می‌شود تعهد به انجام معامله در زمان و مکان خاصی داشته باشند.

همانطور که از عنوان و اصطلاح قولنامه مشخص است، این سند به نوعی قول و پیمانی است که طرفین معامله برای انجام نقل و انتقال خودرو می‌دهند و در آن بندهای مختلفی از جمله مشخصات خودرو، مبلغ قرارداد، دفترخانه مورد نظر، زمان‌بندی حضور و… را قید می‌کنند.

قولنامه خودرو می‌تواند هم به صورت دستی و به شکل سند عادی تنظیم شود و هم به طور رسمی و با سربرگ‌های قوه قضاییه تدوین شود.

در هر صورت، مبایعه نامه خودرو از هر نوع که باشد به لحاظ حقوقی معتبر است و طرفین می‌تواند برای الزام یکدیگر به تعهدات متقابل به قولنامه خودرو استناد کنند.

به بیان دیگر محاکم قضایی نیز به متن مبایعه نامه خودرو، توجه کرده و برای آن ارزش حقوقی قائل هستند.

 

قولنامه خودرو چه بندهایی دارد؟

هنگام خرید و فروش خودرو برای تنظیم مبایعه نامه نیاز است تا طرفین معامله بندهای زیر را در قرارداد بگنجانند:

مشخصات طرفین مبایعه نامه

در این بند باید مشخصات خریدار و فروشنده خودرو با جزئیات کافی شامل نام و نشانی، شماره تلفن و کد ملی ذکر شود.

موضوع مبایعه نامه

در بند موضوع مبایعه نامه باید انتقال سند خودرو با مشخصات خاص (تعداد، مدل، سال تولید، رنگ، پلاک، شماره موتور و شماره شاسی) به همراه کلیه متعلقات آن تصریح شود.

مبلغ قولنامه

مبلغ مبایعه نامه باید به طور شفاف بیان شود. همچنین شیوه پرداخت مبلغ نیز باید تصریح شود. پرداخت یکجای نقدی یا اقساط و با چند فقره چک و… به همراه تمام مواعد پرداخت‌ها از جمله اطلاعات مهم این بند محسوب می‌شوند.

زمان و مکان تنظیم سند رسمی

یکی از بندهای مهم مبایعه نامه خودرو که به نوعی فلسفه تدوین این سند را بیان می‌کند، بندی است که به مکان و زمان انجام معامله به طور رسمی اشاره می‌کند.

در نمونه قولنامه خودرو بایستی طرفین نشانی دقیق دفترخانه اسناد رسمی مورد توافق خود را قید کنند و با تصریح زمان و تاریخ (روز و ساعت) معامله، الزام یکدیگر را به تنظیم سند رسمی مکتوب کنند.

لازم به ذکر است که بندهای دیگری نیز می‌‌تواند در نمونه قولنامه خودرو قید شود، اما آنچه بیان شد، اساسی‌ترین بندهای یک مبایعه نامه خودرو به حساب می‌آید.

فراموش نکنید که تنظیم مبایعه نامه خودرو، تنظیم اوراق قضایی، مشاوره حقوقی، پیگیری دعاوی حقوقی و… بخشی از خدمات وینداد در حوزه مقررات معاملات خودرو است.

 

 

هزینه تنظیم مبایعه نامه خودرو چقدر است؟

به طور کلی برای تنظیم مبا‌یعه نامه نیاز است تا طرفین مبلغی را به نویسنده و تنظیم‌کننده نمونه قولنامه خودرو پرداخت کنند.

البته مبلغ و هزینه تنظیم مبا‌یعه نامه خودرو نرخ ثابتی ندارد و عرفا به اندازه درصدی از ارزش معامله (مبلغ خودرو) تعیین می‌شود.

مثلا ممکن است برای تنظیم مبا‌یعه نامه خودرو به ارزش دویست میلیون تومان، یک درصد از مبلغ قرارداد، یعنی دو میلیون تومان برای هزینه تنظیم مبایعه نامه خودرو پرداخت شود.

لازم به ذکر است که در عرف معاملات خودرو، هزینه‌ تنظیم نمونه قولنامه خودرو بین خریدار و فروشنده به نسبت مساوی تقسیم می‌شود.

 

منظور از خلا‌فی خودرو چیست؟ چه انواعی دارد؟

خلافی خودرو به معنای میزان جریمه‌های ناشی از تخلفاتی است که یک خودرو با پلاک مشخص مرتکب شده است و در سامانه پلیس راهور ناجا به ثبت رسیده است.

هنگام نقل و انتقال خودرو، یکی از هزینه‌هایی که باید پرداخت شود تا تعویض پلاک انجام شود، پرداخت خلافی خودرو است.

خلافی خو‌درو باید توسط فروشنده خودرو پیش از شروع معامله یا انتقال حواله خودرو، پس از تنظیم مبایعه نامه خودرو و یا نهایتا در مراکز تعویض پلاک خودرو انجام شود.

در ادامه به انواع جریمه و خلافی خو‌درو اشاره می‌کنیم.

خلافی خودرو ممکن است از چند نوع جریمه تشکیل شود:

۱. قبض جریمه

۲. نمره منفی گواهینامه

۳. توقیف خودرو

 

استعلام خلافی خو‌درو چگونه انجام می‌شود؟

استعلام خلافی خودرو برای مالکان خودرو در ایران اهمیت زیادی دارد و سبب پیشگیری از اضافه شدن به جریم دیرکرد پرداخت می‌شود. همچنین یکی از موضوعات مهم و دغدغه‌های اساسی بسیاری از خریداران خودروی دست دوم، اطلاع از میزان خلا‌فی خودروی مورد معامله است.

برای استعلام خلافی خو‌درو راه‌های مختلف حضوری و الکترونیکی وجود دارد. در حال حاضر می‌توان برای استعلام خلافی خود‌رو و پرداخت آن از طریق روش‌های زیر عمل کرد:

– استعلام و پرداخت خلا‌فی خودرو از طریق مراجعه به دفاتر پلیس به اضافه ده

– استعلام و پرداخت خلافی خودرو از طریق سامانه پلیس راهنمایی و رانندگی

–  استعلام و پرداخت خلا‌فی خودرو از طریق سامانه‌های پیامکی و USSD

– استعلام از طریق نرم‌افزارهای مختلف با امکان پرداخت خلا‌فی خودرو

در مجموع و بنا به تجربه موجود، به نظر می‌رسد پرداخت از طریق مراجعه به پلیس به اضافه ده و از طریق سامانه راهنمایی و رانندگی سرعت و دقت بیشتری را به همراه دارد.

برای این منظور لازم است متقاضی استعلام خلا‌فی خودرو، با استفاده از اطلاعات کارت ماشین مانند شماره بارکد پستی و شماره VIN خودرو میزان خلافی خود را متوجه بشود و برای پرداخت همه یا بخشی از آن اقدام کند.

 

 

اعتراض به خلافی خود‌رو چگونه است؟

گاهی ممکن است یک راننده ادعا کند که بخشی از خلا‌فی خودرو به اشتباه به نام وی ثبت شده است و در واقع راننده در زمان و مکان وقوع تخلف حضور نداشته است.

در این موقعیت راننده می‌تواند از امکان اعتراض به خلا‌فی خودرو استفاده کند.

برای اعتراض به خلافی خودرو، مالکان خودرو می‌توانند با داشتن کارت شناسایی، کارت ملی، کارت ماشین یا اصل سند مالکیت خودرو به روش‌های زیر عمل کنند:

– مراجعه به پلیس به اضافه ده و تکمیل فرم و ثبت اعتراض

– مراجعه به اجراییات پلیس راهور و طرح شکایت

– مراجعه به واحدهای متعدد رسیدگی به تخلفات رانندگی

از حقوق خود در معامله خودرو دست دوم آگاه باشید!

هر خریدار می‌تواند حتی پس از معامله خودرو دست دوم نیز، اگر شرایط وجود داشت، فسخ معامله را بخواهد و پول خود را پس بگیرد.

شرایط فسخ در معامله خرید خودرو، در اصطلاحاتی تحت عنوان «خیارات» بررسی می‌شود. منظور از خیارات همان اختیار خاتمه یک طرفه قرارداد است که در قانون مدنی به آن اشاره شده است.

 

شرایط فسخ قرارداد خودرو چیست؟

در توضیح فسخ قرارداد خودرو باید کمی درباره مبحث «خیارات» در قانون مدنی بدانیم. به طور کلی خیارات به معنای اختیارات فسخ معامله به دلایل مختلف هستند.

در واقع خیارات علل و اسبابی هستند که طرفین قرارداد می‌توانند به طور یکجانبه قرارداد را خاتمه دهند. البته استفاده از خیارات قوانین و مقررات خاصی دارد که بایستی در هر مورد و پیش از استفاده از آنها، به آن توجه کرد.

 

در حقوق مدنی می‌توان ۸ خیار و دلیل و شیوه فسخ قرارداد مهم را یافت:

۱. خیار شرط

این خیار زمانی برای فسخ قرارداد خودرو استفاده می‌شود که طرفین معامله ماشین در مبایعه نامه قید کرده باشند که تا مدت مشخصی می‌توانند معامله را فسخ کنند.

در این زمان هر یک از خریدار و فروشنده می‌توانند با استفاده از خیار شرط اقدام به فسخ معامله ماشین کنند.

البته معمولا در قرارداد خرید خودرو دست دوم ذکر می‌شود که طرفین خیار شرط را اسقاط می‌کنند و در واقع امکان استناد به آن را از خود سلب می‌کنند.

۲. خیار تخلف از شرط

خیار تخلف از شرط زمانی کاربرد پیدا می‌کند که خریدار یا فروشنده برای انجام کامل معامله شرطی را مشخص کرده باشند و آن شرط در معامله عملی نشود.

در خرید خودرو دست دوم نیز ممکن است که خریدار معامله خودرو را مشروط به وجود ویژگی خاصی، مانند عدم وجود رنگ‌شدگی بدنه کرده باشد که اگر پس از معامله مشخص شد این شرط وجود ندارد، می‌تواند معامله را فسخ کند.

۳. خیار غبن

یکی از رایج‌ترین اسباب فسخ قانونی در خصوص معاملات خودرو دست دوم خیار غبن است. غبن به معنای ضرر و زیان در معامله به کار می‌رود.

مثلا زمانی که یکی از طرفین معامله خودرو، متوجه بشود در معامله مذکور از لحاظ قیمت و ارزش مورد معامله یا مبلغ دریافت شده زیان کرده است می‌تواند فسخ قرارداد خودرو را بخواهد.

البته این اختلاف قیمت و زیان باید طوری باشد که عرفا قابل توجه باشد و استناد به خیار غبن در موارد با اختلاف قیمت جزئی ممکن نیست.

۴. خیار تدلیس

تدلیس و تقلب در معامله خودرو دست دوم زمانی اتفاق می‌افتد که مثلا فروشنده خودرو دست دوم اقدام به فریبکاری برای انجام معامله کرده باشد.

مثلا گاهی فروشندگان خودرو با همکاری دلالان سعی در فریب خریدار دارند و بوسیله دادن اطلاعات غلط درباره خودرو دست دوم، خریدار را به سمت انجام معامله سوق می‌دهند. در چنین حالتی اگر خریدار متوجه فریب شود می‌تواند به استناد خیار تدلیس فسخ معامله خودرو را انجام دهد.

۵. خیار عیب

خیار عیب زمانی معنا دارد که خریدار خودرو متوجه عیب خودرو در زمان خرید نشود و پس از انجام معامله عیوب مذکور آشکار شود. در چنین حالتی خریدار می‌تواند برای فسخ قرارداد خودرو از خیار عیب استفاده کند.

به طور مثال اگر خریدار حین معامله خودرو متوجه نشود که سقف خودرو جوش خورده است (ماشین چپی بوده است) می‌تواند به محض آگاهی به این عیب، خواستار فسخ قرارداد شود.

۶. خیار تعذر تسلیم

تعذر تسلیم به معنای سخت یا ناممکن شدن انتقال موضوع معامله (خودرو) به خریدار است. مثلا اگر خودرویی که مورد معامله بوده است، توسط پلیس به دلیل شکایت از پلاک خودرو به جرم حمل مواد مخدر، توقیف شود، خریدار می‌تواند به دلیل عدم امکان تسلیم خودرو، قرارداد را فسخ کند.

فراموش نکنید که قرارداد خرید و فروش خودرو به معامله شما اعتبار قانونی می‌بخشد و با ذکر جزئیات معامله از ایجاد اختلاف و سوتفاهم میان طرفین جلوگیری می‌کند.

 

چالش‌های خرید و فروش خودرو دست دوم

افزایش قیمت خودرو در ایران سبب شده است که بسیاری از افراد به سمت خرید و فروش خودرو دست دوم بروند. معامله خودرو درست دوم اگر چه مزایای مالی زیادی دارد اما چالش‌هایی نیز به همراه دارد که نیاز است خریداران نسبت به آنها آگاه باشند تا بتوانند با نهایت اطمینان و امنیت حقوقی اقدام به انجام معاملات کنند.

بهترین زمان خرید خودرو دست دوم را بشناسید!

کارشناسی فنی خودرو را جدی بگیرید!

کیلومتر خودرو را در معامله خودرو دست دوم لحاظ کنید!

به اطلاعات بیمه‌نامه توجه داشته باشید!

تنظیم مبایعه‌نامه خودرو را فراموش نکنید!

از معامله وکالتی خودرو دست دوم پرهیز کنید!

فریب دلالان خودرو دست دوم را نخورید!

 

مراقب افت قیمت هنگام خرید و فروش خودرو باشید!

افت قیمت خودرو در خودروهای کارکرده معنا دارد. این مفهوم به معنای این است که یک خودرو بر اساس قیمت اولیه و بهای کارخانه، در طول زمان چه مقدار کارکرد داشته است که سبب کاهش قیمت آن شده است.

هر چند احتمالا اصطلاح ا‌فت قیمت خودرو را در حوادث رانندگی مانند تصادفات شنیده‌اید اما این موضوع صرفا محدود به خودروهای تصادفی نیست و به عنوان معیاری برای ارزش‌گذاری خودروهای دست دوم هنگام خرید و فروش شناخته می‌شود.

برای به دست آوردن میزان دقیق افت قیمت، طرفین معامله خودروی دست دوم باید به معیارهای مختلفی توجه داشته باشند که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم.

 

برای آنکه بتوان افت قیمت خودرو را دقیق محاسبه کرد، توجه به چند نکته و ملاک ضروری است:

برند خودرو

میزان کارکرد خودرو

بیمه‌نامه خودرو

امکانات الحاقی خودرو

کیفیت فنی خودرو

تصادفات خودرو

برای معامله خودروی دست دوم، نیاز است تا افت قیمت خودرو به دقت محاسبه شود. به همین خاطر برخی اشخاص به سراغ کارشناسان خودرو می‌روند تا کارشناسان مذکور با بازدید از خودرو، قیمت‌گذاری واقعی انجام دهند.

در برخی موارد مانند تصادفات رانندگی و میزان خسارات وارد شده برای محاسبه بیمه و… نیز ممکن است کارشناسان بیمه قضاوت کنند.

همچنین گاهی در اختلافات حقوقی و قضایی، این امکان وجود دارد که دادگاه برای تعیین قیمت واقعی خودرو از کارشناسان رسمی دادگستری در حوزه خودرو استفاده کند.

نباید فراموش کرد که در همه موارد کارشناسی خودرو، امکان اعتراض به نظر کارشناس و قیمت‌گذاری صورت گرفته نیز وجود دارد که البته باید از مجاری قانونی دنبال شود.

 

شکایت از فروشنده خودرو در چه شرایطی ممکن است؟

برای آنکه بتوان شکایت از فروشنده خودرو انجام داد، لازم است تا عیب و نقص خودرو دارای ویژگی‌های خاصی باشد.

مواد ۴۲۳ و ۴۲۴ قانون مدنی در تشریح خیار عیب (اختیار فسخ معامله به استناد وجود عیب) بیان می‌دارد:

ماده ۴۲۳: خیارعیب وقتی برای مشتری ثابت می شودکه عیب مخفی و موجود درحین عقد باشد.

ماده ۴۲۴: عیب وقتی مخفی محسوب است که مشتری در زمان بیع عالم به آن نبوده است اعم از اینکه این عدم علم ناشی از آن باشدکه عیب واقعا مستور بوده است یا اینکه ظاهر بوده ولی مشتری ملتفت آن نشده است.

در واقع شکایت از فروشنده خودرو زمانی امکان‌پذیر است که خریدار عیب و نقص خودرو را رویت نکرده باشد. ضمنا تفاوتی ندارد که عیب مذکور واقعا مخفی بوده یا ظاهر شده اما مشتری متوجه آن نشده است.

به بیان دیگر عیب و خرابی مورد نظر تنها در مواردی ایجاد مشکل می‌کند که فروشنده در مراحل نقل و انتقال خودرو به آن اشاره نکرده باشد و خریدار نیز نتوانسته باشد ایراد مذکور را کشف کند.

در واقع زمانی می‌توان وارد فرآیند شکایت از فروشنده خودرو شد که خریدار خودرو را با فرض سلامت آن خریداری کرده باشد.

پس از آگاهی به عیب خودرو، خریدار چه اقداماتی می‌تواند انجام دهد؟

مطابق ماده ۴۲۲ قانون مدنی، زمانی که عیب و نقص مورد معامله، پس از انجام معامله کشف شد، خریدار می‌تواند سه اقدام انجام دهد:

۱. خودرو را به شکل معیوب بپذیرد.

۲. تفاضل قیمت خودروی سالم و معیوب را به عنوان خسارت دریافت کند (اخذ ارش).

۳. معامله خودرو را فسخ کند.

در نتیجه زمانی که عیب خودرو پس از معامله برای خریدار آشکار شود، وی می‌تواند یکی از این سه اقدام را انجام دهد.

برای دریافت تفاضل قیمت خودرو، خریدار می‌تواند دادخواست حقوقی به دادگاه یا شورای حل اختلاف ارائه کند و فروشنده را ملزم به پرداخت خسارت کند.

برای فسخ نیز اگر فروشنده همکاری نکرد و مبلغ قرارداد را به خریدار پس نداد، خریدار می‌تواند شکایت حقوقی تنظیم کند و مطالبات خود را دریافت کند.

در واقع راهکار شکایت حقوقی از فروشنده برای دریافت خسارت یا مبلغ قرارداد همواره برای خریدار وجود دارد. اما شکایت از فروشنده خودرو می‌تواند به جز شکایت حقوقی، شکایت کیفری را نیز در بر بگیرد. در ادامه به این موضوع هم می‌پردازیم.

آیا شکایت کیفری از فروشنده ممکن است؟

علاوه بر شکایت حقوقی که ذکر شد، گاهی ممکن است فروشنده به وضوح اقدام به تقلب در فروش مال یا همان کلاهبرداری کرده باشد. ممکن است این کلاهبرداری از طریق فریب خریدار و تبانی بار کارشناس سلامت خودرو و… صورت گرفته باشد.

تردیدی نیست که برای شکایت از جرم کلاهبرداری باید شکایت کیفری تنظیم کرد. اما نکته مهم‌ این است که اثبات وقوع کلاهبرداری در معاملات خودرو چندان آسان نیست و در رویه و عرف موجود دیده شده است که شکایت حقوقی از فروشنده راه کوتاه‌تر و آسان‌تری برای احقاق حقوق خریداران است.

 

شکا‌یت‌ از پلا‌ک خودرو به چه معناست؟

برای خرید و فروش خودرو در بازار ایران، نیاز است تا طرفین معاملات به نکات قانونی خاصی توجه داشته باشند. یکی از این نکات مهم حقوقی، موضوع شکایت از پلاک خودرو و نحوه استعلام از شکایت مذکور است چرا که عدم اشراف به آن سبب می‌شود خریدار با مشکلات حقوقی و قضایی متعددی روبرو شود.

شکایت از پلاک خودرو، به معنای این است که خودروی مذکور مرتکب جرم یا تخلفی شده است و شخص یا اشخاصی خاص از خودروی مذکور شکایت کرده‌اند.

شکایت از پلاک خودرو زمانی معنا دارد که هویت اصلی راننده مشخص نباشد و تنها اطلاعاتی که از خودروی متخلف در دست است، شماره پلاک باشد.

مصادیق عمده تخلفات و جرایمی که ممکن است سبب شکایت از پلاک خودرو شود در ۳ محور اصلی قرار می‌گیرند:

– خودروهای سرقتی که سارقان اقدام به نقل و انتقال آن می‌کنند.

– تصادفاتی که راننده مقصر از صحنه تصادف فرار کرده است.

– خودروهایی که برای عابران یا سایر رانندگان ایجاد مزاحمت کرده‌اند.

– خودروهای متخلفی که تخلفات رانندگی گسترده و خطرناک داشته‌اند.

– خودروهای که متهم به قاچاق هستند.

– خودروهایی که عوارض شهرداری بالا یا خلافی سنگین پرداخت نشده دارند.

در تمام این موارد اگر شاهدان در صحنه یا پلیس پلاک خودرو را یادداشت کند، امکان شکایت از پلاک خودرو و تعقیب قضایی راننده متخلف وجود خواهد داشت.

 

منظور از معامله وکالتی خودرو چیست؟

معاملات وکالتی می‌تواند در بسیاری از زمینه‌ها کاربرد داشته باشد. به طور مثال معامله وکالتی ملک و املاک یا خودرو، معاملات وکالتی رایجی هستند که در فضای خرید و فروش به چشم می‌خورند.

منظور از معامله وکالتی این است که فروشنده به خریدار وکالت تام بدهد تا خریدار خود تمام فرآیند نقل و انتقال و انجام معامله را به تنهایی و از جانب فروشنده نیز انجام دهد.

یعنی با اعطای وکالت‌نامه، خریدار می‌تواند مراحل تعویض پلاک و انتقال سند رسمی خودرو را بدون حضور فروشنده انجام دهد

لازم به ذکر است که معامله وکالتی خودرو در خصوص خرید و فروش خودروهای دست دوم معنا دارد و معامله خودروهای نو غالبا از طریق تنظیم وکالت‌نامه انجام نمی‌شود.

 

خطرات معامله وکالتی خودرو چیست؟

حال به سراغ مواردی می‌رویم که ممکن است در هنگام معامله وکالتی خودرو ایجاد خطر و چالش کنند:

۱. شکایت پلیس از پلاک خودرو به دلیل تخلفات رانندگی سنگین و متعدد (خلافی و جریمه)

۲. شکایت قضایی از پلاک خودرو به دلیل مشکلات حقوقی مانند توقیف اموال برای پرداخت بدهی

۳. شکایت پلیس یا نهادهای انتظامی و امنیتی از خودرو به دلیل داشتن پلاک جعلی یا ارتکاب جرایم مرتبط با قاچاق

۴. در گروی بانک بودن سند خودرو به دلیل بدهی یا رهن و…

۵. عدم تعیین تکلیف مالیکت خودرو پس از فوت مالک و مشکلات ناشی از عدم انحصار وراثت

و…

هر یک از این موارد می‌تواند سبب بروز مشکلات جدی برای خریداری شود که به طور وکالتی معامله کرده است.

به بیان دیگر زمانی که خریدار معامله وکالتی خودرو انجام می‌دهد بدون آنکه از پیش فروشنده را با تنظیم مبایعه نامه متعهد کرده باشد، به نوعی مسئولیت هر گونه مشکل و خطر قانونی را شخصا بر عهده گرفته است.

 

هدف از انتقال یا واگذاری حواله خودرو چیست؟

بسیاری از اوقات، افراد با دلایل مختلف مانند رفع نیازهای شخصی یا نگهداری سرمایه خود اقدام به خرید خودرو می‌کنند اما ممکن است خریداران خودرو پس از دریافت حواله آن، بنا به دلایلی مانند نیاز فوری به پول یا عدم تمایل به خرید و نگهداری خودرو، بخواهند خودرو را پیش از تحویل، به فروش برسانند.

در واقع خریدار اولیه خودرو پیش از تحویل خودرو مالکیت آن را به شخص دیگری منتقل می‌کند تا آن شخص بتواند خودروی مذکور را از شرکت تحویل بگیرد.

در چنین حالتی اصطلاحا خریدار باید حواله خودرو را منتقل کند. برای انتقال و واگذاری حواله خودرو نیاز است تا قرارداد انتقال حواله خودرو تنظیم شود و به وسیله آن عملیات واگذاری حواله انجام شود.

قرارداد انتقال حواله خودرو چه بندهایی دارد؟

حال که با هدف تنظیم قراردا‌د انتقال حواله خودرو آشنا شده‌ایم، به سراغ مهم‌ترین بندهای این قرارداد می‌رویم:

مشخصات طرفین قرارد‌اد انتقال حواله خودرو

در این بند باید مشخصات کامل انتقال‌دهنده (فروشنده) و انتقال‌گیرنده (خریدار) به طور کامل ذکر شود. نام، نشانی، کد ملی، شماره ثبتی، تلفن، کد پستی و… مهم‌ترین اطلاعات این بند به حساب می‌آیند.

 

موضوع قرارداد

موضوع قرارداد انتقال حواله خودرو، انتقال و واگذاری کلیه حقوق و تعهدات خودروی خاص با مشخصات کامل (رنگ، مدل، سال تولید و…) به شخص انتقال‌گیرنده به نحوی است که شخص انتقال‌گیرنده بتواند تمامی حقوق قانونی مالکیت خودرو را تصاحب کند.

مبلغ قرارد‌اد انتقال حواله خودرو

مبلغ قراردا‌د انتقال حواله خودرو همان ارزش خودرو است که در حواله نیز به آن اشاره شده است و باید در قرارداد واگذاری حواله نیز به آن اشاره کرد.

 

تعهد انتقال دهنده

به طور کلی انتقال‌دهنده با فروش حواله خودرو، تعهد می‌کند که هیچ گونه ادعای مالکیتی بر خودرو پس از واگذاری حواله خودرو نداشته باشد و همچنین متعهد می‌شود هیچ‌گونه درخواستی مبنی بر صدور نسخه المثنی حواله نکند.

به بیان دیگر اصل تعهد فروشنده حواله، به مالکیت خریدار درآوردن کامل خودرو است و وی پس از انتقال حواله حق هیچ گونه ادعا و اعتراضی نخواهد داشت.

در نهایت نیز انتقال دهنده مکلف است که در صورت بروز ایراد و اشکال فنی مشخص در خودرو که ناشی از فعل وی بوده است، اقدام به پرداخت خسارت کند.

 

حل و فصل اختلافات

فروشنده و خریدار حواله باید پیش از بروز اختلافات حول قرارداد انتقال حواله خودرو، سازوکارهای حل اختلافات خود را مشخص کنند.

غالبا توسل به مذاکره، اقدام اول و در گام‌های بعدی استفاده از داوری و ارجاع به دادگاه‌های صالح، برای درج در این بند به کار گرفته می‌شود.

 

تعداد نسخ قرارداد

اصولا قرارداد ا‌نتقال حواله خودرو مانند بسیاری از قراردادهای حقوقی، باید در حداقل ۲ نسخه تنظیم شود. یکی نسخه نزد فروشنده یا انتقال‌دهنده و یک نسخه نزد خریدار یا انتقال‌گیرنده می‌ماند تا در صورت نیاز هر یک بتوانند به مفاد آن استناد کنند.

فراموش نکنید که قرارداد خرید و فروش خودرو به معامله شما اعتبار قانونی می‌بخشد و با ذکر جزئیات معامله از ایجاد اختلاف و سوتفاهم میان طرفین جلوگیری می‌کند.

 

برای خرید و فروش خودرو نیاز به راهنمایی حقوقی دارید؟

امیدوارم به سوال‌های زیادی در خصوص قوانین و مقررات خرید و فروش خودرو پاسخ داده باشیم و نکات مهمی را در خصوص راهنمایی هنگام معامله خودرو برای شما خوانندگان بیان کرده باشیم.

در این مطلب به موضوع رایج خرید و فروش خودرو از ابعاد حقوقی پرداختیم. انجام معاملات خودرو به طور صحیح و امن تا حد بسیار زیادی وابسته به دانش حقوقی طرفین قرارداد و توجه آنها به قوانین و مقررات است. به همین خاطر بسیاری از افراد برای انجام معامله خودرو ترجیح می‌دهند از تجربه و مهارت کارشناسان حقوقی در فرآیند نقل و انتقال خودرو استفاده کنند.

تیم حقوقی وینداد با داشتن مشاوران حقوق قراردادها و کارشناسان حقوقی باتجربه قادر است تا خدمات متنوع خود را اعم از مشاوره حقوقی، تنظیم و بررسی قرارداد نقل و انتقال خودرو، تنظیم مبایعه‌نامه، قرارداد انتقال حواله خودرو و… را به شما ارائه کند.

همچنین اگر در فرآیند معامله خودرو دچار مشکلات حقوقی شده‌اید، می‌توانید از وکلای دادگستری وینداد در راستای تنظیم اوراق قضایی (دادخواست و…) و احقاق حقوق خود استفاده کنید.