نقش منطقه آزاد چابهار در توسعه اقتصادی و مهار تورم

به گزارش بهزاد نورایی خبرنگار رصد اقتصادی، ایفای نقش مناطق آزاد فارغ از پیچیدگی­‌های دست و پاگیر اداری و نیز تعرفه‌ها و قوانین و مقررات سخت‌گیرانه تجاری و سیاسی در نقل و انتقال کالا و فناوری در دنیای اقتصاد بر کسی پوشیده نیست. منطقه آزاد چابهار با پوشش دادن دو کشور افغانستان و پاکستان و نیز منطقه قفقاز و آسیای میانه می‌­تواند در جهت تحقق شعار سال ۱۴۰۲ مبنی بر مهار تورم سکوی رشد اقتصادی منطقه شرق کشور باشد و توجه بازیگران اقتصادی منطقه‌­ای و بین المللی را به معطوف به ایران نماید.

ابتدای سال ۱۴۰۲ نقشه راه تبیینی توسعه اقتصادی از طرف رهبر معظم انقلاب با شعار «مهار تورم و رشد تولید» مشخص شد. هدف اصلی توسعه اقتصادی، بهبود شرایط زندگی مردم و کاهش فقر و نابرابری‌های اجتماعی است. در این راستا، دولت‌ها در سراسر دنیا برنامه‌های توسعه اقتصادی خود را به منظور رشد و پیشرفت اقتصادی در حوزه‌های مختلف ارائه می‌دهند. این برنامه‌ها شامل ایجاد زیرساخت‌ها، ایجاد فرصت‌های شغلی، توسعه صادرات، جذب سرمایه‌گذاری، توسعه صنایع مختلف و ... می‌شوند.

توسعه اقتصادی به عنوان یک مسئله حیاتی و امر ضروری برای دولت‌ها در راستای تداوم حکومت و پیشرفت کشورها، محسوب می‌شود. در همین راستا، کشورهای درحال توسعه در مسیر دستیابی به توسعه اقتصادی، درصدد استفاده از ابزارهایی همچون «مناطق آزاد تجاری-‌صنعتی» جهت تحقق این مهم برآمدند. 

مناطق آزاد تجاری به عنوان پلتفرم‌های تجاری بین المللی و ساختارهای باز اقتصادی محسوب می‌شوند که برای تسریع رشد و توسعه اقتصادی کشورها، بسیار حائز اهمیت واقع شده‌اند. این مناطق برای جذب سرمایه‌گذاری، فراهم کردن فضا و زیرساخت‌های لازم برای تولید، تجارت و خدمات، ارائه تسهیلات مالی و مالیاتی و همچنین بهره‌مندی از دانش و تکنولوژی‌های نوین پیشرفته سازی اقتصاد کشورها را تسهیل می‌کنند. به همین دلیل، بسیاری از کشورها به ایجاد مناطق آزاد تجاری پرداخته‌اند و این مناطق در جذب سرمایه‌گذاری‌ها و ارتباط با بازارهای جهانی و توسعه صادرات کشورها بسیار مؤثر واقع شده‌اند.

به گفته مشاور رئیس جمهور و دبیر شورای عالی مناطق آزاد؛ رشد سرمایه‌گذاری و صادرات برای توسعه اقتصادی کشور بسیار حائز اهمیت است. مناطق آزاد نیز به عنوان یکی از راه‌حل‌هایی که برای جذب سرمایه‌گذاری و افزایش صادرات قابل استفاده است، شناخته شده‌اند. با توجه به اینکه مناطق آزاد بدون محدودیت‌های مالی و گمراه کننده مانند مالیات، گمرک و قوانین محلی عمل می‌کنند، سرمایه‌گذاران و صادرکنندگان می‌توانند تولیدات خود را با کیفیت بالا و به صورت رقابتی تر بازاریابی کنند.

علاوه بر این، یکی از عوامل مهم در موفقیت هر منطقه آزاد، اطلاع‌رسانی قوی است. برای جذب سرمایه‌گذاران و صادرکنندگان، لازم است که ویژگی‌ها و مزیت‌های هر منطقه آزاد به‌طور جامع و صحیح به آن‌ها توضیح داده شود.

بنابراین، ترکیب رویکردهای اطلاع‌رسانی قوی با رشد سرمایه‌گذاری و صادرات در مناطق آزاد، می‌تواند به عملیاتی کردن شعار "مهار تورم، رشد تولید" کمک شایانی کند.

منطقه آزاد چابهار، در کشور عزیزمان ایران به عنوان پلی برای تامین نیازها، تجهیزات ، قطعات و مواد اولیه و همچنین شناساندن کالاهای تولید داخل به دیگر کشورهای همجوار و وارد کننده می‌تواند نقشی اساسی در مهار تورم از طریق تامین نیازهای حداقلی و همچنین افزایش تولید با استفاده از تبادل اطلاعات تولیدی و فناوری به همراه تامین مواد اولیه را ایفا نماید. تبادل اطلاعات تولیدی و چگونگی رسیدن به فناوری روز دنیا در تولید یک محصول منجر به کاهش وابستگی واردات در تامین قطعات و تجهیزات می‌شود.

واقع‌شدن در تنها بندر اقیانوسی ایران(چابهار) با دسترسی بلافصل به سرزمین اصلی، موقعیت جغرافیایی راهبردی در کنار آبراه‌های بین‌المللی و نزدیک به خطوط بین‌الملل کشتیرانی، تنها بندر تجاری ایران در خارج از تنگه هرمز و نزدیک‌ترین به بازارهای آسیای میانه و افغانستان، نقطه اتصال کریدور شرق ایران به آب‌های آزاد، دسترسی آسان به سوخت‌های فسیلی، مصالح ساختمانی، مواد معدنی، ارتباط چندوجهی حمل‌ونقل از طریق هوا، زمین و دریا و تسهیلات فروش و اجاره بلندمدت برای سرمایه‌گذاران خارجی تنها بخشی از مزیت‌های منطقه آزاد چابهار برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی است.

منطقه آزاد چابهار در حوزه کاهش مراحل و زمان صدور مجوزهای مختلف بسیار موفق عمل کرده است.

تنظیم تفاهم‌نامه، تامین زمین و اعطای مجوزهای لازم جهت شروع فازهای اولیه از پروژه عظیم تامین و انتقال آب نمک‌زدایی شده به سه استان شرقی کشور با اولویت رفع نیاز آبی چابهار به ظرفیت نهایی ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار متر مکعب در روز به ارزش بیش‌از ۲.۵ میلیارد دلار در سال گذشته در دستور کار این منطقه آزاد قرار گرفت، پروژه‌ای که به گفته مدیرعامل منطقه آزاد چابهار، چهره اقتصادی و اجتماعی شرق کشور را تغییر خواهد داد. همچنین پروژه تامین و انتقال آب نمک‌زدایی شده مربوط به پارک پتروشیمی نگین مکران به میزان ۱۱۰ هزار متر مکعب هم طی سال گذشته آغاز شد.

این منطقه آزاد با شروع سال ۱۴۰۲ از طراحی ۵۰ بسته در حوزه‌های نفت و انرژی، صنایع تولیدی، شیلات، گردشگری و خدمات اجتماعی و زیربنایی رونمایی کرده است که سرمایه این طرح‌ها بیش از ۴۷۴/۵۰۷ میلیارد ریال می‌باشد و برای 3500 نیرو اشتغال به همراه خواهد داشت.

به گفته مدیرعامل سازمان منطقه آزاد چابهار ، با اقدامات صورت گرفته مجموع سرمایه‌گذاری در حال انجام در این منطقه آزاد از ۴.۹ میلیارد دلار سال ۱۴۰۰ به هشت میلیارد دلار در پایان سال گذشته رسیده و برای امسال نیز این میزان به ۱۴ میلیارد دلار خواهد رسید.

از مجموع هشت میلیادر دلار سرمایه‌گذاری در دست انجام در منطقه آزاد چابهار، جذب سرمایه ۲ میلیارد دلاری در حوزه انرژی‌های پاک بوده و ساخت کارخانه تولید سلول‌های خوشیدی آغاز شده است. این مجموعه، اشتغالزایی پنج هزار نفری در زمان ساخت را به همراه داشته و پس از بهره‌برداری برای سه هزار نفر اشتغالزایی مستقیم دارد و فاز نخست کارخانه تولید سلول‌های خوشیدی در سال ۱۴۰۴ و فاز نهایی آن در سال ۱۴۰۷ به بهره‌برداری می‌رسد.

علاوه بر این، مقدمات جذب سرمایه حدود ۸۰۰ میلیون دلاری برای صنایع سنگین و فولاد توسط یک شرکت کنسرسیومی با ۸۰ درصد سرمایه‌گذاری خارجی و ۲۰ درصد سرمایه‌گذاری داخلی پروژه در ماه‌های پایانی سال گذشته آغاز شد و پیش بینی می‌شود تا در نیمه نخست سال جدید وارد فاز اجرایی شود. این پروژه، پس از بهره‌برداری، ظرفیت تولید فولاد کشور را ۳.۵ میلیون تن افزایش خواهد داد و برای ۶ هزار نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم اشتغالزایی خواهد کرد.

برای رشد اقتصادی کشور، نیازمند توسعه صادرات هستیم. از این رو، مناطق آزاد می‌توانند به عنوان پل ارتباطی بین تولیدکنندگان داخلی با بازارهای جدید در خارج از کشور عمل کنند و نقش تسهیل‌گری در صادرات محصولات داشته باشند. راهبرد نخست مردمی کردن مناطق آزاد است و با اولویت فعالان اقتصادی منطقه و مردم بومی، تلاش می‌شود که وظیفه توسعه اقتصادی کشور به نفع مردم ایفا شود.