حاشیه‌ساز شدن پوستر جشنواره فجر ۱۴۰۲

جشنواره فجر از مهم‌ترین جشنواره‌های تئاتر در ایران است که هر ساله در دهه فجر در ماه بهمن برگزار می‌شود. جشنواره فجر اغلب رقابتی بوده و دارای بخش‌های گوناگونی مانند بخش نمایش صحنه‌ای، بخش بین‌الملل، بخش نمایش‌های رادیویی، و بخش نمایش خیابانی است.برگزار کنندگان جشنواره فجر مرکز هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، انجمن هنرهای نمایشی ایران، و مؤسسه بین‌المللی تئاتر هستند و دبیرخانه جشنواره در تهران قرار دارد. شورای سیاست‌گذاری جشنواره تئاتر فجر شامل معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (رئیس شورا)، استاندار تهران، سرپرست اداره کل هنرهای نمایشی، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، قائم مقام سازمان صدا و سیما، معاون فرهنگی اجتماعی شهرداری تهران، مدیر عامل خانه تئاتر، مدیر هنرهای نمایشی حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، مشاور هنرهای معاونت امور هنری، مدیر عامل خانه هنرمندان ایران، و پیشکسوتان تئاتر است. دبیر فعلی جشنواره فجرحسین مسافر آستانه است.

پوستر چهل و دومین جشنواره تئاتر فجر یکشنبه ـ ۲۴ دی ماه ـ رونمایی شد. این پوستر که طراحی حامد مغروری است در تالار مشاهیر مجموعه تئاتر شهر با حضور کاظم نظری و مهدی حامد سقایان دبیر جشنواره، به نمایش گذاشته شد.

برای پی بردن به پیوند میان پوستر چهل و دومین جشنواره تئاتر فجر با فضای تئاتر، باید ابتدا المان یا مشخص‌ترین عنصر به کارگرفته شده در اثر را مورد بررسی قرار داد. از سویی دیگر اما، برای ارزیابی کیفیت پوستر باید مواردی مانند پلان‌بندی پوستر و شیوه مدیریت چشم مخاطب، رعایت تناسب میان وزن اجزا، ویژگی بصری رنگ‌های به کاربرده شده، تایپوگرافی استفاده شده و چیدمان را هم لحاظ کرد.

علیرضا غفوری ـ طراح گرافیک ـ در گفت‌وگویی با ایسنا به بررسی ویژگی‌های پوستر چهل و دومین جشنواره تئاتر فجر پرداخت.

او در ابتدا بر این نکته تاکید داشت که برای بررسی پوستر جشنواره‌ها، باید هویت دیداری و اقلام گرافیکی را به صورت یک مجموعه بررسی کرد. او با بیان اینکه هویت دیداری یک جشنواره از اقلام گرافیکی متفاوتی تشکیل شده که هر کدام نیاز به دیزاین دارد گفت: بخشی از هویت دیداری یک جشنواره را پوستر تشکیل خواهد داد. در مورد پوستر چهل و دومین جشنواره تئاتر فجر که از سوی مرکز هنر‌های نمایشی برگزار شده است، هم باید اقلام گرافیکی مانند گرافیک محیطی، گرافیک متحرک، بروشور و... را یک‌جا بررسی کرد. در بعضی موارد، طراح اثر به صورتی سلسله‌وار از المان‌های به کارگرفته‌اش، در عناصر متفاوتی رمزگشایی خواهد کرد.

این طراح گرافیک گفت: این پوستر، اما دارای هویت مستقلی نیست؛ به خودیِ خود نتوانسته پیوندی با تئاتر ایجاد کند. قائدتا این پیوند باید در قالب المان، تایپ، فضاسازی و... گنجانده می‌شد؛ با ورود از هر دری اما، ارتباطی میان تصویر و فضای تئاتر دیده نشده است.

غفوری ضمن بیان اینکه ابتدایی‌ترین مورد در خلق پوستر پلان‌بندی تصویر و مدیریت چشم مخاطب است گفت: چیدمان پوستر باید به شیوه‌ای انجام شود که مخاطبِ اثر با سلسله مراتب مشخصی المان‌های به کاربرده شده را مشاهده کرد. چشم مخاطب در برخورد اولیه با این پوستر، با طرحی از یک دست مواجه خواهد شد که ارتباط دقیقش با موضوع تئاتر مشخص نیست. واضح است که طراح قصد داشته این المان را بیش از سایر نمایش دهد که طبیعتا همین پلان بندی را هم صورت داده است؛ اما در قدم بعدی چشم مخاطب به سوی عنوان پوستر در گوشه بالا، سمت چپ، دیده خواهد شد که در این مورد تناسبی در تقسیم‌بندی فضا دیده نمی‌شود و وزن تایپ به نسبت سایر اجزاء منطقی نیست.

او به رنگ‌های به کارگرفته شده در این پوستر نیز اشاره کرد و گفت: رنگ پوستر را می‌توان از منظر‌های متفاوتِ ذائقه شخصی، محتوایی و فنی بررسی کرد. بر این اساس انتخاب این رنگ‌ها از نظر محتوایی و به لحاظ هم‌نشینی این دو رنگ در کنار یکدیگر به خوبی صورت نگرفته است. مسئله‌ای که وجود دارد این است که پوستر بیش از آن‌که فضای تئاتر را به مخاطب یادآوری کند، فضایی عرفانی را تداعی می‌کند.

این طراح گرافیک افزود: این پوستر البته از چیدمان کلی نسبتا مناسبی برخوردار است. اطلاعات مورد نیاز به درستی جاگذاری شده و دیتای مورد نیاز را به مخاطب منتقل خواهد کرد. چیدمان اطلاعات تمیز و استاندارد صورت گرفته؛ لوگو و اطلاعات انگلیسی از سمت راست، راست چین شده و اطلاعات به مخاطب منتقل شده است.

او با اشاره به موردی که درباره تایپ «چهل و دومین جشنواره تئاتر فجر» صورت گرفته است نیز گفت: با بررسی پوستر‌های ادوار گذشته، می‌بینیم که هر پوستر در دوره‌ای از تایپ خاص خود برخوردار بوده است؛ اما به نظر می‌رسد که تایپ «چهل و دومین جشنواره تئاتر فجر» در واقع همان تایپ «چهلمین دوره جشنواره تئاتر فجر»، با تغییر جزئی است. در ترکیب‌بندی پوستر این دوره قسمتی از نوشته چهلمین جشنواره تئاتر فجر حذف شده و «۴۲» با عدد نوشته شده است.

پوستر چهلمین دوره از جشنواره تئاتر فجر/ در چهلمین دوره از جشنواره تئاتر فجر، طراح پوستر از خط توسط استاد احمد زیرک از اساتید هنر خوشنویسی، در طرح خود استفاده کرده بود.