رونق کسب و کارها پس رکودی طولانی | ایست به بیکاری در تابستان امسال

حال فضای کسب‌وکار کشور مساعد شده است؛ وقتی که رقم شاخص آن در تابستان امسال نسبت به مدت مشابه در چهار سال گذشته به پایین‌ترین میزان خود رسیده باشد. پس عجیب نیست نرخ بیکاری کاهش و اشتغال افزایش یافته باشد. شاخص این محیط از 6.07  درصد در بهار  به 5.88 درصد در تابستان امسال کاهش یافته است.

در ارزیابی شاخص محیط کسب‌وکار هر چه رقم شاخص به سمت عدد 10 نزدیکتر شود، به معنای افت این فضا و نامساعد بودن آن است. بر این اساس نتایج پایش داده‌های مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی ایر ان نشان می‌دهد که روند نزولی فضای کسب‌وکار از بهار سال 1396 آغاز شده بود که این روند تا بهار سال 1400 بین رقم‌های 5 و 6 در نوسان بوده است؛ به عبارتی این موضوع بیانگر آن است که فضای کسب‌وکار کشور با توجه به متغیرهای اثرگذار اقتصادی بر آن همواره دستخوش تغییر بوده است و نتوانسته روند با ثباتی را طی کند. اما آنچه که نتایج پایش مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی ایران در گزارش تازه خود منتشر کرده نشان می‌دهد که در تابستان امسال فضای کسب‌وکار کشور حال مساعدی داشته و به همین دلیل نیز بر کاهش نرخ بیکاری و افزایش اشتغال در این فصل تأثیرگذار بوده است.

نکته قابل تأمل که می‌توان از این پایش بدست آورد این است که نرخ 5.88 درصد شاخص محیط کسب‌وکار در تابستان سال 1400، کمترین نرخ این فضا نسبت به فصل زمستان بوده است و نسبت به فصول سال‌های 97 تا 99 نیز از روند مساعدتری برخوردار بوده است.

به اعتقاد کارشناسان اقتصادی و بر اساس نتایج پایش ملی محیط کسب‌وکار که توسط مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی ایران منتشر شده، علت بهبود نسبی فضای کسب‌وکار کشور، به دلیل تأثیرگذاری مثبت وضعیت خوب برخی مؤلفه‌های مؤثر بر این محیط در تابستان امسال بوده است.  طبق این گزارش، در تابستان 1401 نیز محیط کسب‌وکار در محاصره مؤلفه‌های تکراری بوده و فعالان اقتصادی مشارکت‌کننده در این پایش، به ترتیب سه مؤلفه «غیرقابل پیش‌بینی بودن و تغییرات قیمت مواد اولیه و محصولات»، «بی‌ثباتی سیاست‌ها، قوانین و مقررات و رویه‌های اجرایی ناظر بر کسب‌‌وکار» و «دشواری تأمین مالی از بانک‌ها » را نامناسب‌ترین مؤلفه‌های محیط کسب‌وکار کشور  نسبت به سایر مؤلفه‌ها ارزیابی کرده‌اند.

شاخص ملی محیط کسب‌وکار به تفکیک استان

بر اساس یافته‌های این طرح در تابستان 1401، استان‌های مرکزی، قزوین و فارس به ترتیب دارای مساعدترین وضعیت محیط کسب‌وکار نسبت به سایر استان‌ها ارزیابی شده‌اند. بر اساس یافته‌های طرح، میانگین ظرفیت فعالیت (واقعی) بنگاه‌های اقتصادی شرکت‌کننده در فصل تابستان 1401 معادل 41.15 درصد بوده که نسبت به همین میزان در بهار 1401 به 39.51 درصد رسیده‌ که با افزایش 1.64 واحدی مواجه شده است.

شاخص ملی محیط کسب‌وکار به تفکیک بخش‌های اقتصادی

بر اساس نتایج این پایش در تابستان 1401، وضعیت محیط کسب‌وکار در همه بخش‌های مختلف اقتصادی نسبت به بهار امسال از روند مناسبی برخوردار بوده‌اند که در این میان تنها در بخش کشاورزی به دلیل خشکسالی‌های متوالی این روند نسبت به بخش‌های خدمات و صنعت با افت مواجه بوده است اما همچنان در محدود شاخص رقم 5 ماندگاری داشته است. بر این اساس، در این فصل فضای کسب‌وکار در بخش‌های صنعت، 5.76 درصد، خدمات 5.78 درصد و کشاورزی 5.81 درصد بوده است.

در بین رشته فعالیت‌های اقتصادی برحسب طبقه‌بندی استاندارد ISIC.rev4، رشته فعالیت‌های «آبرسانی، مدیریت پسماند، فاضلاب و فعالیت‌های تصفیه»، «هنر، سرگرمی و تفریح» و «ساختمان» دارای بدترین وضعیت محیط کسب‌وکار بوده‌اند و در مقابل رشته فعالیت‌های «آموزش»، «مالی و بیمه» و «املاک و مستغلات» بهترین وضعیت محیط کسب‌وکار را در مقایسه با سایر رشته فعالیت‌های اقتصادی در کشور داشته‌اند. در گزارش شامخ شهریورماه که چندی پیش از سوی مرکز پژوهش‌های اتاق ایران منتشر شد، توقف روند نزولی سه‌ماهه شامخ و افزایش میزان فعالیت‌های اقتصادی و صنعتی نسبت به مردادماه مشهود بود.

طبق این گزارش، با وجود تداوم برخی مشکلات بنگاه‌های اقتصادی، شامخ اقتصاد در شهریور ماه 1401 به 52.08 واحد و شامخ صنعت به 53.25 واحد رسید که به ترتیب نسبت به مردادماه، 4.02 و 4.8 واحد افزایش نشان می‌دهد.

براساس نتایجی که مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق ایران از پایش ملی محیط کسب‌وکار ایران در بهار 1401 منتشر کرده، رقم شاخص ملی در این فصل 6.07 (نمره بدترین ارزیابی 10 است) محاسبه شده که به‌مراتب از وضعیت این شاخص در ارزیابی فصل قبل از آن (زمستان 1400 با میانگین 5.83) نامساعدتر است.

طبق گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، در بهار 1401، فعالان اقتصادی مشارکت‌کننده در این پایش، به ترتیب سه مؤلفه «غیرقابل پیش‌بینی بودن و تغییرات قیمت مواد اولیه و محصولات»، «بی‌ثباتی سیاست‌ها، قوانین و مقررات و رویه‌های اجرایی ناظر بر کسب‌ وکار» و «دشواری تأمین مالی از بانک‌ها» را نامناسب‌ترین مؤلفه‌های محیط کسب‌وکار کشور نسبت به سایر مؤلفه‌ها ارزیابی کرده‌اند.

همچنین بر اساس یافته‌های طرح، میانگین ظرفیت تولیدی (واقعی) بنگاه‌های اقتصادی شرکت‌کننده در فصل بهار 1401 معادل 39.51 درصد بوده است.

فعالان اقتصادی به‌طور متوسط، میزان تأثیر کرونا بر کسب‌وکار را 5.11 درصد ارزیابی کرده‌اند.

بررسی‌های مرکز پژوهش‌های اتاق ایران نشان می‌دهد در بین رشته فعالیت‌های اقتصادی برحسب طبقه‌بندی استاندارد ISIC.rev4 در فصل بهار 1401، فعالیت‌های «املاک و مستغلات با (8.24) درصد»، «سایر فعالیت‌های خدماتی با (8.02) درصد» و «اداری و خدمات پشتیبانی با (7.22) درصد» بیشترین آسیب را از شیوع ویروس کرونا متحمل شده و در مقابل رشته فعالیت‌های «مالی و بیمه با 3.51) درصد»، «استخراج معدن با (3.62) درصد» و «آبرسانی، مدیریت پسماند، فاضلاب و فعالیت‌های تصفیه با (4.32) درصد» کمترین آسیب را از شیوع ویروس کرونا نسبت به سایر فعالیت‌ها متحمل شده‌اند. همچنین در فصل بهار 1401، میزان آسیب وارده بر کسب‌وکارها از شیوع ویروس کرونا در استان‌های اردبیل با (7.58) درصد، خراسان شمالی با (7) درصد، بوشهر با (6.59)درصد، بیشترین مقدار و در استان‌های اصفهان با (2.06) درصد، آذربایجان غربی با (2.13) درصد و سمنان با (3.34) درصد کمترین مقدار نسبت به سایر استان‌ها توسط فعالان اقتصادی ارزیابی شده‌اند.