حل مشکلات اقتصادی و توسعه صنعتی از طریق دانش بومی‌سازی

به گزارش فاطمه باقری سردبیر رصد اقتصادی، برای رسیدن به خودکفایی صنعتی باید به موضوع ارتباط صنعت با دانشگاه و نقش پژوهش و تحقیق و توسعه در صنعت به طور ویژه‌ای پرداخته شود؛ چرا که در صورت عدم حضور قدرتمند نیروی متخصص در جبهه صنعتی کشور، هیچ‌گونه توفیقی در بومی سازی و خودکفایی صنعتی حاصل نخواهد شد.

​بومی سازی در شرایط تحریم برای تامین تجهیزات مورد نیاز صنایع ضروری است، بومی‌سازی در معنای کلی یک استراتژی و در معنای جزئی یک ابزار برای توسعه صنعتی محسوب می‌شود و محدود به شرایط تحریم نیست.

تجربه رشد صنعتی کشورهای نوظهور صنعتی نشان می‌دهد که استراتژی توسعه صنعتی این کشورها یا تماماً مبتنی بر بومی‌سازی بوده است یا ترکیبی از بومی‌سازی و ابزارهای دیگر را به کار بسته‌اند. برای مثال در کشور چین استراتژی “مسیر دوگانه” دنبال شد که به معنای رشد صنایع ساده مونتاژکار از یک سو و تقویت صنایع سازنده ماشین‌آلات (بومی‌سازی) از سوی دیگر بود.

در بلند مدت این استراتژی بسیار موفق عمل کرد چرا که صنایعی که محصولات کمپانی‌های بزرگ غربی را مونتاژ می‌کردند، به مرور ماشین‌آلات خود را از صنایع ماشین‌ساز بومی تأمین کردند و از این طریق سهم ارزش افزوده صنعتی در اقلام صادراتی چین بیشتر و بیشتر شد.

بومی سازی دربخش صنعت فولاد و معدن به عنوان یک مسئولیت اجتماعی پدیدار شده است. بومی‌سازی به معنای توانمندی در ساخت قطعات، دستیابی به فناوری و صاحب‌نام شدن درتولید تجهیزات ودانش فنی است.

متأسفانه بومی‌سازی در ایران به عنوان یک راهبرد مقطعی و در تنگناها در نظر گرفته می‌شود، در حالی‌که برای اجرای صحیح بومی‌سازی باید یک برنامه‌ریزی منسجم و یک اتاق تصمیم‌گیری متمرکز و بلندمدت در سطح ملی برای آن ایجاد شود.

معنای عملی بومی‌سازی در ایران اصلاح زنجیره‌تأمین از طریق تغییر استراتژی خرید قطعات و مواد مصرفی با هدف اصلی افزایش اطمینان و کارآیی در زنجیره‌تأمین و هدف فرعی کمک به صنایع تولیدکننده قطعات و مواد اولیه داخلی (حمایت از تولید داخلی و صنایع دانش‌بنیان ذیل اقتصاد مقاومتی) است. که طبق نظر کارشناسان این مفهوم بومی‌سازی در ایران برگردان همان جایگزینی واردات می‌باشد.

برای مثال دولت روسیه در راستای کاهش وابستگی به واردات مواد اولیه، قطعات و ماشین‌آلات پیشرفته، اقدام به طراحی یک کمیسیون دولتی تحت عنوان “کمیسیون دولتی جایگزینی واردات کرده است که به طور منظم اقدام به برگزاری جلسات و سیاست‌گذاری در زمینه تبدیل نیازهای وارداتی به تولیدات داخلی این کشور می‌کند.

کشور عزیز ایران با داشتن سرمایه ­های ارزشمندی همچون نیروی انسانی جوان و تحصیل کرده و منابع معدنی گسترده توانایی بالقوه­ ای برای بومی سازی قطعات صنعتی دارد. داشتن چنین سرمایه­ ای بازوی نیرومندی جهت خودکفایی صنعتی است.

یکی از اهداف مهم بومی سازی، تامین نیازمندی های تجهیزات یدکی صنایع در داخل کشور با هدف ثبات زنجیره تامین و کاهش هزینه ها می باشد که این هدف انعطاف پذیری سازمان متناسب با شرایط تامین بر مبنای فضای سیاسی و اقتصادی کشور را می طلبد و نیاز به ارائه روش های نوین و کمی را ایجاب می نماید.

در صورتی که فقط شعار حمایت سر داده شود و هیچ گونه تلاشی در جهت حمایت از صنعتگر صورت نگیرد، نه تنها موجب ایستایی صنعت کشور می شود، بلکه موجب ناامیدی و دلسرد شدن صنعتگران و متخصصان کشور می­‌شود. باید توجه شود اساس وجود و پیدایش دانشگاه­ ها در کشور، حل مشکلات صنعت بوده است.

حل این مشکل نیاز به سیاست گذاری صحیح دارد؛ به گونه­ ای که متخصصانی که چه در صنعت و چه در سایر بخش ها گره‌ای از مشکلات کشور باز می­‌کنند، باید ترفیع درجه پیدا کنند. زیرا که علم بدون عمل می­‌تواند کاری بیهوده  باشد و حتی می­‌تواند اصراف زمان و سرمایه­ های انسانی باشد. بنابراین لازم است که ارتباط مؤثرتری بین صنعت و دانشگاه صورت بگیرد تا بتوان از بازوی نیرومند دانشگاه در حل مشکلات صنعت استفاده کرد.